Categorie: Crisis en calamiteiten

Waterschappen deden mee aan grootschalige cyberoefening ISIDOOR

14 december 2023

De Unie van Waterschappen en 6 waterschappen deden begin december mee aan ISIDOOR 2023, de grootste cyberoefening van Nederland. In totaal namen 3000 medewerkers van meer dan 120 publieke en private organisaties deel aan de oefening. Het voornaamste doel voor de waterschappen was het testen en verstevigen van de samenwerking tussen de onderlinge waterschappen, de Unie van Waterschappen, CERT Watermanagement (CERT-WM) en het Departementaal Coördinatiecentrum Crisisbeheersing.

isidoor-cyberoefening-vrouw achter computer

Waterschappen fictief gehackt

De ISIDOOR-oefening wordt jaarlijks georganiseerd door het ministerie van Justitie en Veiligheid en duurde 3 dagen. Hierin werden de waterschappen fictief gehackt. “We oefenden welke afwegingen je dan maakt, en hoe je opereert als sector in plaats van als individueel waterschap”, vertelt Aart Los, beleidsadviseur Waterveiligheid en Crisisbeheersing bij de Unie van Waterschappen. “Ons hoofddoel was om beter op elkaar in te spelen, zodat we beter zijn voorbereid op een eventuele cybercrisis. Zo’n crisis kan bijvoorbeeld kantoorsystemen aantasten, maar ook bedieningssystemen van zuiveringen en gemalen. En voor de meeste waterschappen is cyberveiligheid minder bekend terrein dan bijvoorbeeld hoogwater of piekbuien.”

Schakel tussen ministeries en waterschappen

“De Unie van Waterschappen doet jaarlijks mee aan de cyberoefening vanuit onze formele liaisonrol”, vervolgt Los. “Dat betekent dat we in geval van een crisis de informatiemakelaar zijn tussen de ministeries en de waterschappen. Dus ook bij een cybercrisis zijn we de schakel daartussen.” In totaal deden tientallen medewerkers van de waterschappen mee.

Leerpunten en evaluatie ISIDOOR

Het grootste leerpunt uit de oefening? “Dat we de crisiscoördinatoren en cyberexperts van de waterschappen meer moeten samenbrengen”, antwoordt Los. “Het liefst door structurele overleggen in te plannen, zodat we nog meer naar elkaar toe groeien, dezelfde taal spreken en dezelfde procedures volgen. We willen elkaar dus meer gaan zien en opzoeken. Daarnaast heeft CERT-WM de waterschappen goed bijgestaan.” In 2024 gaan de waterschappen verder met de opgedane inzichten.

> Lees meer over crisisoefening ISIDOOR 2023

Waterschappen willen vaste partner blijven in veiligheidsregio’s

24 februari 2022

De waterschappen beheren kritieke infrastructuur zoals rioolwaterzuiveringen en dijken. Daarom moeten ze als specifieke crisispartner in de Wet Veiligheidsregio’s staan. Dat is de boodschap die Hetty Klavers namens de waterschappen inbracht bij het rondetafelgesprek evaluatie Wet Veiligheidsregio’s in de Tweede Kamer.

hoogwater

Deze wet wordt regelmatig geëvalueerd. De Tweede Kamer besloot dit keer om betrokkenen te horen in een rondetafelgesprek. De commissie Muller schreef de evaluatie.

Crisispartners

De Unie van Waterschappen ziet het rapport van de commissie Muller als een uitgebreide evaluatie met waardevolle inzichten. Wel hebben de waterschappen moeite met het punt om expliciet genoemde crisispartners zoals de waterschappen uit de wet te schrappen. De argumentatie hierachter lijkt te zijn dat veiligheidsregio’s zelf relevante netwerkpartners weten te betrekken.

Kritieke infrastructuur

Hetty Klavers gaf de Kamerleden mee dat waterschappen kritieke infrastructuur in beheer hebben. Niet alleen bij watercrises is het vanzelfsprekend dat waterschappen aansluiten bij het overleg van de veiligheidsregio’s. Ook bij situaties zoals cyberaanvallen en stroomuitval kan infrastructuur van waterschappen geraakt worden.

Veiligheid en volksgezondheid

Waterschappen zijn onder meer verantwoordelijk voor het kritieke proces van keren en beheren van oppervlaktewater en het zuiveren van afvalwater. Dit zijn werkzaamheden die de veiligheid en volksgezondheid nauw raken. Daarom is het belangrijk dat waterschappen expliciet in de wet genoemd blijven worden als crisispartner en dat ze aanschuiven bij de veiligheidsregio’s als lid van het algemeen bestuur. Het hebben van vaste relaties tussen crisispartners heeft grote meerwaarde bij een crisis.

Andere organisaties

Kamerlid Raymond Knops (CDA) vroeg tijdens het rondetafelgesprek waarom waterschappen uit de wet geschrapt worden. Daarop was het antwoord van Erwin Muller, de opsteller van het rapport, dat er vele andere organisaties in de wet verankerd willen worden.

Juiste afwegingen

Hanneke van der Werf (D66) vroeg hoe de waterschappen hun ideale rol zien in de veiligheidsregio’s. Hetty Klavers antwoordde dat de waterschappen de informatie over de toestand van het water aandragen, zodat de juiste afwegingen gemaakt kunnen worden. Ook pakken de waterschappen hun praktische taak op, zoals dijkbewakingen.

De Tweede Kamer evalueert de wet op 9 maart in een commissiedebat.

> Evaluatie Wet veiligheidsregio’s

Hoogwater: situatie onder controle

20 juli 2021

Het hoge water blijft de waterschappen bezighouden, maar de situatie is op dit moment overal onder controle. De hoogwatergolf trekt verder richting de Noordzee. De waterschappen blijven waakzaam.



Goed nieuws is dat alle primaire waterkeringen langs de Maas het hebben gehouden. Ook veel van de noodmaatregelen bleken effectief. Waterschap Limburg is bezig met inspecties van de dijken om mogelijke schades in kaart te brengen. Dat gebeurt ook voor de beken en waterbuffers. De medewerkers van andere waterschappen die de afgelopen dagen in Limburg hulp hebben geboden, zijn inmiddels weer terug naar huis.

Gat in een zomerdijk

In Gelderland ontstond afgelopen nacht bij de uiterwaarden van Hattem een gat in een zomerdijk. Het water liep daardoor de uiterwaarden in. Dat leverde verder geen problemen op. Uiterwaarden zijn immers bedoeld om hoogwater op te kunnen vangen. Waterschap Vallei en Veluwe is bezig met het herstel van de zomerdijk.

Weer regen

Komend weekend en volgende week gaat het wel weer regenen in het stroomgebied van de Maas. Naar verwachting blijft deze regen beperkt tot 10-20 mm. Dit zijn geen hoeveelheden die voor problemen kunnen zorgen in de rivieren en beken. Maar natuurlijk worden ook de ontwikkelingen van het weer deze weken extra goed gemonitord.

Vooruitkijken

Monitoring blijft sowieso het sleutelwoord. De waterschappen en Rijkswaterstaat houden de situatie in de rivieren en de toestand van de dijken nauwlettend in de gaten. Maar ze kijken ook vooruit: ze trekken de komende maanden samen op om de dijken waar nodig sterk en veilig te krijgen voor het winterseizoen dat op 1 oktober begint.

(Afbeelding van Thorsten Frenzel via Pixabay)

Dijken onder druk: Extra dijkinspecteurs ingezet

18 juli 2021

Na een nacht waarin de dijkinspecties en plaatselijke versterkingen in het noorden van Limburg onverminderd zijn doorgegaan, hebben de dijken vooralsnog stand gehouden. De Maas is in dit gebied langzaam aan het zakken en de stroomsnelheid neemt af.

Dijkwachten lopen tijdens een oefening op een dijk bij de Vergelt in Baarlo.

Dijkinspecteurs van waterschap Limburg zijn op zondagochtend 18 juli gestart met hun rondes langs de dijken om te kunnen beoordelen of ze veilig zijn voor terugkeer van de bewoners.

Extra dijkinspecteurs in geëvacueerde gebieden

De inspecteurs beginnen bij de Hambeek in Roermond en volgen de Maas in noordelijke richting. Op basis van de inspectie besluit de Veiligheidsregio Limburg Noord wanneer bewoners terug naar hun huizen mogen. Waterschap Limburg heeft extra dijkinspecteurs gevraagd en andere waterschappen hebben in die vraag voorzien.

De dijken hebben langere tijd veel water te verduren gehad, waardoor dijken beschadigd of verzwakt kunnen zijn. Nu het water zakt, verdwijnt de tegendruk van het water waardoor er kans is op schade. Voordat bewoners veilig kunnen terugkeren is deze inspectie noodzakelijk.

Kwelwater

Op verschillende plekken komt ook kwelwater uit de grond. Dit water is grondwater dat door het hoge waterpeil naar boven komt. Kwel is een natuurlijk proces en over het algemeen niet gevaarlijk. Het waterschap heeft de situaties waar het water een risico kan zijn in beeld. De dijkinspecteurs houden deze plekken in de gaten en ondernemen acties waar nodig.

Omdat de dijken onder druk staan, verzoekt waterschap Limburg inwoners en bezoekers om vooral niet de dijk op te gaan. De rivierenwaterschappen verwachten de komende dagen nog altijd geen problemen vanwege de hoogwatergolf. Ook daar zijn dijkinspecties in volle gang.

Actuele informatie

Voor de actuele informatie is het raadzaam om de officiële kanalen van de veiligheidsregio, gemeente en waterschap in de gaten te houden. Ook omdat fake news en geruchten de ronde doen, wordt geadviseerd om de officiële berichtgeving te volgen van waterschap Limburg.

In nacht van 17 op 18 juli zijn ook overstromingen opgetreden in Oostenrijk en Beieren. Deze overstromingen hebben geen invloed op de hoogwatersituatie in Nederland, omdat deze watersystemen niet met elkaar in verbinding staan

Waterschappen helpen elkaar, rivierengebied alert

17 juli 2021

De provincie Limburg heeft nog steeds te maken met grote wateroverlast door extreme regenval en hoge waterstanden. Het hoge water trekt richting het noorden.



Er wordt niet meer gesproken van een hoogwaterpiek, maar van een langgerekt plateau met hoog water. Dit betekent dat het hoogwater langer op één plek aanhoudt, en de dijken verzadigd raken.

Hoogwaterplateau

De op donderdagavond bereikte afvoer bij Sint Pieter is met 3260 m3/s de hoogste sinds het moment waarop afvoermetingen worden geregistreerd. Dat was in 1911. Het hoogwaterplateau bereikte zaterdagmiddag Venlo en bereikt naar verwachting Well in de late avond, Sambeek in de vroege ochtend en Mook zondagavond. Vooral in het oosten van het rivierengebied zijn hoge waterstanden. Waterschappen in de regio’s werken binnen de veiligheidsregio’s samen met hulpdiensten, gemeentes en de provincie om wateroverlast en schade zo veel mogelijk te beperken.

Dijkinspecties

Waterschap Limburg houdt de stabiliteit van de dijken nauwlettend in de gaten. Doordat het hoge water langere tijd tegen de dijken staat, kunnen deze verzadigd raken. Dit kan gevolgen hebben voor de stabiliteit. Ruim 700 dijkwachters van het waterschap inspecteren de dijken daarom 24 uur per dag. Ook dijkwachters van andere waterschappen helpen mee in het gebied. Op basis van de informatie van het waterschap besluit de veiligheidsregio over evacuaties in bepaalde gebieden.

Hulp uit heel Nederland

Vanuit diverse delen uit het land springen waterschappers bij om de collega’s uit de getroffen gebieden bij te staan. Zo zijn er informatiecoördinatoren en dijkinspecteurs naar Limburg afgereisd. Ook materieel wordt uitgeleend en ingezet. Het gaat onder meer om noodpompen, vulmachines en meer dan honderdduizend zandzakken.

Bezoek minister

Demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat bezocht zaterdag de omgeving van Venlo. Ze deed dat op uitnodiging van dijkgraaf Patrick van der Broeck van waterschap Limburg. “Wat de afgelopen dagen in Limburg is gebeurd, kan overal in het land gebeuren”, zei de minister. “We moeten er rekening mee houden dat we door het veranderende klimaat vaker met extreem weer te maken krijgen.” Ze liet weten blij te zijn dat er in Nederland geen doden zijn gevallen. Voor de toekomst wil ze in kaart brengen waar er nog meer ruimte voor het water kan worden gecreëerd.

Niet gaan kijken

Waterschap Limburg herhaalt de oproep aan iedereen om niet op dijken te gaan kijken: “Geef hulpverleners de ruimte en belast de dijken niet onnodig.”

Rivierengebied

Waterschap Rivierenland meldt dat ook in die regio bij de Maas het water tegen de dijken gaat staan. De verwachting van het waterschap is dat ze deze hoogwatergolf prima aankunnen. Ze houden de verwachte waterstanden continu in de gaten. Langs de Maas is inmiddels de dijkbewaking gestart, om mogelijke risico’s op tijd te zien.

Niet ongerust

Ook op de Nederrijn en de Lek wordt hoogwater verwacht. De waterschappen in het gebied zijn extra alert, maar niet ongerust. Ze volgen de situatie van dag tot dag. De overlast die wel nog in het gebied kan optreden is het opkomen van kwelwater in de uiterwaarden achter de kades, zo verwachten de waterschappen.

Op de foto: waterschap Hunze en Aa’s heeft mensen en materieel naar Limburg gestuurd. (Foto: waterschap Hunze en Aa’s)

Waterschappen uit heel Nederland ondersteunen Limburg

16 juli 2021

In Limburg is het nog steeds alle hens aan dek. In de media zijn veel dramatische beelden te zien van ondergelopen straten en huizen. Bij Maastricht is de hoogste afvoer van de Maas nu voorbij. Maar de problemen zeker niet.



De afvoer bij Sint Pieter bereikte donderdagavond een piek van 48,10 m boven NAP. Naar verwachting bereikt de piek zaterdagmiddag 17 juli Roermond, in de nacht naar zondag Venlo en maandagochtend Mook. De grootste risico’s zitten nu in het stuk tot aan Roermond.

Dijkdoorbraak Julianakanaal

De dijk van het Julianakanaal laat water door. Daardoor komt het gebied rond Bunde, Voulwames, Brommelen en Geulle onder water te staan. Bewoners zijn gevraagd hun woning te verlaten..

Thorn-Wessem

Ook bijzondere aandacht is er voor het gebied bij Thorn-Wessem. Gezien de verwachte waterstanden is er een kans dat de huidige uitgevoerde noodversterkingen onvoldoende zijn. In het gebied wonen zo’n 600 à 700 mensen.

Materieel en mankracht

Verschillende waterschappen uit het hele land ondersteunen bij de watersnood in Limburg met materieel en menskracht. Het kabinet heeft de overstromingen in Zuid-Limburg ‘in formele zin’ tot ramp verklaard.

Rijn

De waterstand op de Rijn bij Lobith is vrijdagochtend gestegen naar 13,01m +NAP. Dit betekent dat hier code geel geldt. De verwachting is dat de Rijn stijgt tot 14,45m op zaterdagavond 18 juli. Na 19 juli zet een langzame daling van de waterstand in.

Volg ook het liveblog van waterschap Limburg

(Foto: Waterschap Limburg)

Waterschappen nemen maatregelen tegen hoogwater

15 juli 2021

Er is hoogwater op de Maas en Rijn door de vele neerslag vooral in het zuidoosten van het land en Duitsland en België. In Zuid-Limburg is grote wateroverlast. Rijkswaterstaat heeft de stuwen op de Maas geopend en de waterschappen nemen alle beschikbare maatregelen om overlast te voorkomen.



Voor de Maas is de huidige afvoer ruim 2700 m3/s en de verwachting is dat deze mogelijk uitkomt op 3375 m3/s in de vroege avond (code rood), wat een herhalingstijd heeft van eens in de 50-100 jaar. De waterstand op de Rijn bij Lobith is gestegen naar 12,00 m +NAP op donderdagmiddag rond 12:30. De Rijn zal naar verwachting verder stijgen naar waterstanden met herhalingstijden van eens in de 2 jaar (tot boven de 14 meter).

Uitzonderlijke situatie

De waterschappen hebben sinds de overstromingen in de jaren ’90 hun waterkeringen versterkt en meer ruimte gegeven aan rivieren. De verwachting is dat de dijken het gaan houden. De situatie is echter buitengewoon uitzonderlijk. Naast deze zeer uitzonderlijke hoge rivierstanden is er in een aantal dagen meer regen gevallen dan normaal gemiddeld in 2 maanden valt. We hebben nu dus te maken met een zeer extreme situatie.

Waterschappen nemen alle beschikbare maatregelen

Waterschappen trekken daarom alles uit de kast om overlast te voorkomen of beperken: we inspecteren extra op de waterkeringen, we sluiten dijkdeuren (coupures), plaatsen tijdelijke keringen en hebben noodpompen ingezet. Daarbij vragen we watersporters en pleziervaarders niet het water op te gaan. Mensen die te maken hebben met wateroverlast en bijvoorbeeld spullen uit ondergelopen huizen willen halen, verzoeken we contact met het water te mijden of om beschermende kleding aan te doen. Het water kan vervuild zijn. In Engeland bleek dat mensen bij overstromingen veel huiduitslag kregen van het water.

Bekijk de actuele rivierstanden

Uitzonderlijk: voor het eerst deze eeuw hoogwater in de zomer

13 juli 2021

Er wordt de komende dagen veel regen verwacht in het zuidoosten van Nederland en ook in Duitsland en België. De verwachting is dat de waterstanden van de rivieren Rijn, Maas en Vecht en zijriveren en beken sterk gaan stijgen. De waterschappen en Rijkswaterstaat treffen waar mogelijk preventieve maatregelen.



De afvoer van de Maas kan mogelijk woensdag stijgen tot boven 1000 m3/s. Code geel wordt dan van kracht. Dit is sinds het hoogwater van juli 1980 niet voorgekomen. Wanneer de Maas binnen 12 uur een afvoer van 1500 m3/s bereikt, is dit zelfs voor het eerst sinds 1911. De waterstand van de Rijn bij Lobith stijgt rond donderdag of vrijdag waarschijnlijk tot boven het niveau van NAP+12m en mogelijk tot nog hogere waarden.

Code geel

Ook daarvoor geldt dat code geel dan van kracht wordt. Dit betekent dat Rijkswaterstaat en de waterschappen hun standaardmaatregelen bij hoogwater nemen. Gebruiksfuncties op en aan het water, zoals scheepvaart en activiteiten in uiterwaarden of in andere buitendijkse gebieden, worden mogelijk beperkt.

Uiterwaarden

De verwachting is dat beken buiten hun oevers kunnen treden en dat op een aantal locaties de uiterwaarden onderlopen. Dat heeft mogelijk gevolgen voor recreatie zoals campings en (voet)veren, maar ook voor vee. Rijkswaterstaat en de waterschappen in het (zuid)oosten van het land zijn alert en treffen waar nodig preventieve maatregelen. Denk aan het strijken van stuwen en het verminderen van de waterinlaat. Ook waarschuwen ze het publiek tijdig.

Onzeker

De verwachte stijgingen zijn mede gebaseerd op neerslag die nog moet vallen. Daarmee zijn deze verwachtingen onzeker. De situatie wordt dan ook nauwlettend in de gaten gehouden.

Regionale wateren

Ook voor de regionale wateren nemen waterschappen, zoals waterschap Limburg, voorzorgsmaatregelen. De verwachte neerslag valt meer gespreid dan de neerslag die begin juli viel, maar de hoeveelheden en het totale neerslaggebied zijn fors. Ze kunnen lokaal voor wateroverlast zorgen.

Maaiwerkzaamheden

Om ervoor te zorgen dat het watersysteem meer water aan kan, voert het waterschap op diverse plekken aanvullende maaiwerkzaamheden en controles uit. Water kan zo makkelijk afgevoerd worden. Daarnaast zet het waterschap stuwen tijdelijk in een lagere stand. Ook wordt de waterinlaat verminderd zodat ook daar grotere hoeveelheden water verwerkt kunnen worden.

Watersporters

Voor watersporters en recreanten geldt de oproep om alert te zijn zodat zij niet verrast worden door een plotselinge stijging van het water.