Europese Commissie bezoekt waterschappen

6 april 2022

Op vrijdag 25 maart bracht een delegatie van de Europese Commissie een bezoek aan Wageningen. De Unie van Waterschappen faciliteerde het bezoek met als thema klimaatadaptatie. Hein Pieper, dijkgraaf van waterschap Rijn en IJssel, adviseerde de Europese Commissie in de Climate Adaptation Mission Board. Daarbij nodigde hij de Europese Commissie uit om in Nederland over dit thema door te praten.



Tijdens het ochtendprogramma op de campus van Wageningen University werden concrete Nederlandse uitdagingen en oplossingen op het gebied van klimaatadaptatie uitgelicht en besproken. In de middag bracht de delegatie een bezoek aan het Ruimte voor de Rivier project bij Lent, Nijmegen. Daarna bezocht men de Binnenveldse Hooilanden waar zij in gesprek zijn gegaan met medewerkers van waterschap Vallei en Veluwe en vertegenwoordigers van de stichting Mooi Binnenveld.

Horizon Europe

Horizon Europe, het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie van de Europese Unie, heeft ambitieuze doelen gesteld, ook wel missies genoemd. Eén van de missies is om de overgang naar een klimaatvriendelijk en veerkrachtig Europa te versnellen. De ervaringen en input van dit werkbezoek worden door de Europese Commissie meegenomen bij de concretisering van projectvoorwaarden van deze missie.

Waterschappen werken mee aan wereldwijde toegang tot water

16 maart 2022

Op 30 maart staat in de Tweede Kamer een hoofdlijnendebat Buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking gepland. De waterschappen hebben de Kamerleden geïnformeerd over hun internationale activiteiten.



Klimaat en water stoppen niet bij de grens, het zijn mondiale vraagstukken. De impact van klimaatverandering stelt landen wereldwijd voor vergelijkbare en steeds urgentere uitdagingen in het waterbeheer. De waterschappen delen daarom hun kennis met landen waar het waterbeheer grote uitdagingen kent. Dit doen zij onder andere via het internationale programma de Blue Deal, in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Hierin werken zij in 15 landen samen aan voldoende, schoon en veilig water.

Regionale overheden ondersteunen

In de Blue Deal staan 3 cruciale onderdelen van goed waterbeheer centraal: voldoende kennis en expertise, een goed functionerende organisatie en samenwerking met de belangrijkste stakeholders. De waterschappen hebben de ambitie om andere regionale overheden in het buitenland te ondersteunen in het duurzaam managen van hun watersystemen en het aanpassen van hun waterbeheer aan klimaatverandering. Het programma draagt daarmee bij aan het behalen van de Sustainable Development Goals over schoon water en klimaatactie.

Buitenlandbeleid en de Blue Deal

Via de Blue Deal dragen de waterschappen ook bij aan het buitenlandbeleid van het Rijk. Het coalitieakkoord van het kabinet Rutte IV geeft aan het buitenlandbeleid vorm te geven langs 5 lijnen. De Blue Deal ondersteunt lijn 4: respect voor mensenrechten bevorderen in buitenlands beleid. Dat doet het programma door sociale inclusiviteit centraal te stellen bij het oplossen van waterproblematiek in het buitenland.

Het coalitieakkoord benoemt ook een gerichte Afrika-strategie. Het doel daarvan is een gelijkwaardige economische ontwikkeling te stimuleren, armoede te verminderen, mensenrechten te verbeteren en irreguliere migratie te beperken. Een van de randvoorwaarden om dit doel te bereiken is een versterkt waterbestuur en -beheer dat leidt tot schoon, veilig en voldoende water. De Blue Deal heeft een groot aantal partnerschappen in Afrika en levert hier een bijdrage aan.

Europese waterbeheerders delen ervaringen over overstromingen

7 september 2021

Op 6 en 7 september organiseerde de Unie van Waterschappen de jaarlijkse samenkomst van European Union of Water Management Associations (EUWMA). De nationale koepelorganisaties voor waterbeheer van verschillende Europese lidstaten delen ervaringen en kennis met elkaar. Ook zetten ze gezamenlijk belangrijke wateronderwerpen op de agenda in Brussel.



Dit jaar stond de bijeenkomst na het hoge water van afgelopen zomer in het teken van de toenemende weersextremen en het belang van klimaatadaptatiemaatregelen.

Hoogwater in Limburg

Het hoogwater van de Maas en extreme hoosbuien verspreid over Europa lieten deze zomer een spoor van vernielingen achter in veel verschillende landen. Namens de Unie van Waterschappen vertelde crisiscoördinator Aart Los over het hoogwater in Limburg. De toenemende weersextremen, met extreme stortregens maar ook langdurige perioden van droogte, zetten het waterbeheer in Europa onder grote druk.

Klimaatadaptatie op agenda Brussel

Om die reden besloten de leden van EUWMA met de Vinkeveen Declaration samen op te trekken om klimaatadaptatie hoog op de agenda te krijgen in Brussel. “Door de klimaatverandering zijn weerpatronen drastisch aan het veranderen en is de wereldwijde waterbalans verdwenen”, zegt Hein Pieper, vicevoorzitter van de Unie van Waterschappen. “De buien worden met het jaar intensiever en hebben daardoor vaker een verwoestend effect. Langdurige droge periodes volgen elkaar steeds sneller op. Dit betekent dat we genoodzaakt zijn water meer de ruimte te geven, maar ook langer vast te houden waar het kan. Dit kan ingrijpende gevolgen hebben voor de ruimtelijke inrichting.”

Structurele financiering

Een voorwaarde voor goed waterbeheer is structurele financiering. Daarom ging Xavier Leflaive van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) met de EUWMA-leden in gesprek over het financieren van waterbeheer. Ook werd het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid besproken en bracht het gezelschap een veldbezoek aan waterschap Vallei en Veluwe. Daar werden verschillende klimaatadaptatieprojecten bezocht.

Hein Pieper nieuwe president EUWMA

Tijdens de bijeenkomst gaf de Britse Robert Caudwell van The Association of Drainage Authorities (ADA) het presidentschap door aan Hein Pieper van de Unie van Waterschappen. Hij is voor een jaar benoemd tot president van EUWMA.

Wat is EUWMA?

De European Union of Water Management Associations (EUWMA) is de Europese afvaardiging van nationale koepelorganisaties voor lokaal en regionaal waterbeheer. De organisatie bestaat uit leden uit 10 Europese lidstaten. EUWMA heeft als doel om expertise op het gebied van waterbeheer in Europa te delen. Ook de uitdagingen en oplossingen rond de implementatie van Europese wetgeving zijn belangrijke thema’s binnen EUWMA.

Vanuit het buitenland inspiratie opdoen bij de waterschappen

31 augustus 2021

Hoe werken de Nederlandse waterschappen? Om dat te laten zien aan het buitenland heeft Dutch Water Authorities 9 Engelstalige video’s van innovatieve waterschapsprojecten gemaakt. Zodat buitenlandse waterbeheerders ondanks de coronapandemie toch virtueel op bezoek kunnen komen.



Waar de waterschappen in 2019 nog 203 internationale delegaties op bezoek hadden, ontvangen zij door de coronapandemie nu niemand uit het buitenland. Ondertussen neemt de wereldwijde waterproblematiek toe en is internationale samenwerking op dit vlak noodzakelijk. De 9 video’s moeten aan die samenwerking bijdragen. Zo kunnen buitenlandse waterbeheerders of geïnteresseerden zich op afstand laten inspireren door Nederlands regionaal waterbeheer.

Waarom internationale bezoeken?

Dutch Water Authorities (DWA), de internationale organisatie van de 21 Nederlandse waterschappen, ontving voor de coronacrisis regelmatig bezoek uit het buitenland. Tijdens dit bezoek konden de buitenlandse gasten vragen stellen over het Nederlandse regionale waterbeheer of sparren over oplossingen voor watervraagstukken. De waterschappen delen graag hun kennis en ervaring over regionaal waterbeheer met andere landen en leren op hun beurt weer van het buitenland. Zo hoeven we het wiel niet apart uit te vinden.

Wat zie je in de video’s?

In de video’s komt het brede scala van het werk van de waterschappen naar voren. Zo is er aandacht voor een beekherstelproject, een project tegen zoutindringing, dijkversterking via natuurontwikkeling en nieuwe technieken voor waterzuivering. Ook wordt ingespeeld op actuele watervraagstukken zoals toenemende hoosbuien en droogte. Zo worden onder andere regenwaterbuffers in Limburg, het klimaatbestendig maken van Amsterdam en een plein in Rotterdam met waterbergende functie in beeld gebracht.

Bekijk de video’s

Website Dutch Water Authorities vernieuwd

De website dutchwaterauthorities.com is deze zomer compleet vernieuwd. Met meer aandacht voor nieuws uit de projecten en meer ruimte voor foto’s en video. Zo brengt de website het internationale werk van de waterschappen nu nog beter in beeld.



Dutch Water Authorities (DWA) is de internationale organisatie van de 21 Nederlandse waterschappen. De website van DWA is met name bedoeld voor waterbeheerders uit andere landen die vragen hebben over het Nederlandse regionale waterbeheer. Ook internationale partners die samen met de waterschappen willen werken aan het oplossen van watervraagstukken, kunnen via de website in contact komen. Zo fungeert de website als het gemeenschappelijke loket van alle 21 waterschappen voor vragen uit het buitenland. Verder kun je op de website de voortgang van de Blue Deal, het grootste programma van DWA volgen.

Bekijk de nieuwe website

Wat doet Dutch Water Authorities?

Overstromingen, watertekorten, watervervuiling: wereldwijd kampen mensen met dezelfde waterproblemen. DWA gelooft erin dat we samen sterker staan om oplossingen voor deze problemen te vinden. In meerjarige partnerschappen werkt DWA samen met buitenlandse waterbeheerders aan waterveiligheid en schoon en voldoende water. Door te leren van elkaars kennis en ervaringen, hoeven we niet apart het wiel uit te vinden.

Zomercolumn: Europa draait door

27 juli 2021

Half juli presenteerde de Europese Commissie onder leiding van Frans Timmermans een omvangrijk klimaatpakket. Met daarin ook veel relevante onderwerpen voor de waterschappen. Blijf daarom scherp op de Europese ontwikkelingen en dossiers, ook nu Nederland nog geen nieuw kabinet heeft. Dat is de oproep van Ruud Schers, beleidsadviseur Europa bij de Unie van Waterschappen.



“Het zal u vast niet ontgaan zijn: half juli presenteerde de Europese Commissie onder leiding van Frans Timmermans een omvangrijk klimaatpakket, het zogenoemde Fit for 55-pakket. In een notendop: een set maatregelen met als doel de Europese broeikasgasuitstoot in 2030 te reduceren met 55% ten opzichte van 1990. Omvangrijk was het zeker: het betrof 12.000 pagina’s.

Berg aan wetten en regels?

De reactie van sommigen hierop was: “Kijk wat Brussel voor een berg aan wetten en regels uitstort over Nederland.” Echter, de waarheid is verre van dat. In de komende periode zullen de lidstaten en het Europees Parlement zich over de voorstellen buigen en zal er via onderhandelingen en amendementen nog behoorlijk wat aan de voorstellen veranderd kunnen worden. Echter, het punt op de horizon, 55% broeikasgasreductie in 2030, ligt vast in de Europese Klimaatwet en is de stok achter de deur. Deze wet is op 28 juni definitief vastgesteld, na onderhandelingen tussen het Europees Parlement en de 27 lidstaten.

Relevant voor waterschappen

Voor waterschappen zitten er diverse relevante onderdelen in het pakket. Hierbij valt te denken aan regelgeving op vlak van hernieuwbare energie, energie-efficiëntie, (verandering van) landgebruik en bosbouw, regels omtrent de verdeling van inspanningen bij de CO2-reductie (effort sharing) en ten slotte de EU-bossenstrategie. Bovendien zal Brussel de klimaatdoelstellingen ook gaan mainstreamen in alle EU-wetgeving of anders gezegd: nieuwe wetgevingsinitiatieven zullen bij moeten dragen aan klimaatmitigatie.

Nieuw kabinet

Het Fit for 55-pakket is door haar omvang en impact een politiek gevoelig dossier. Mede onder druk van Nederland is het broeikasgasreductiedoel voor 2030 opgehoogd van 40% naar 55%. Consequentie hiervan is echter dat het EU-doel en het Nederlandse doel, zoals opgenomen in het Klimaatakkoord, uit de pas lopen. Hoe hiermee om te gaan, zal derhalve logischerwijs op het bordje liggen van het nieuwe kabinet.

Ook op andere, voor waterschappen relevante, beleidsterreinen draait de Brusselse molen verder. Hierbij valt te denken aan het Nationaal Strategisch Plan voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, het Nederlands plan voor het EU Herstelfonds (RRF), voorstellen op het vlak van Circulaire Economie, duurzame chemische stoffen en biodiversiteit die hun weerklank zullen vinden in andere EU-regelgeving.

Op het moment van schrijven is de Haagse kabinetsformatie nog volop gaande, echter op dit moment vooral buiten het zicht van publiek. Na de zomervakantie worden we wellicht verrast door een stroomversnelling in de formatie met een nieuw kabinet in het najaar.

Scherp blijven

De indruk kan ontstaan dat de rest van de wereld stilstaat omdat erg geen missionair kabinet is. Echter, Nederland zal op diverse Brusselse dossiers (strategisch) positie moeten innemen en nationale invulling van Europees beleid gaan indienen. Daarom is er dus voldoende aan gelegen om scherp te blijven op alle Europese ontwikkelingen en dossiers in de komende weken en maanden. Met of zonder nieuw kabinet. Want die molen in Brussel, die draait gewoon door.”

Brussels akkoord over Gemeenschappelijk Landbouwbeleid

2 juli 2021

In Brussel is er een akkoord bereikt over de voorstellen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) voor de periode 2023-2027. Het betreft een politiek akkoord over de belangrijkste punten van het toekomstig GLB.



Sommige onderwerpen zijn nog onderwerp van gesprek, zoals het subsidiabel maken van natte teelten. Daarnaast loopt ook het traject van het Nationaal Strategisch Plan (NSP). Daarin krijgt de Nederlandse invulling van het GLB gestalte.

Toekomstbestendig boeren

Het nieuwe GLB gaat toekomstbestendig boeren sterker belonen. Subsidies richten zich op boeren die hun bedrijf duurzamer willen inrichten. De lidstaten mogen binnen de kaders van het GLB hun eigen invulling geven aan het NSP. Het nieuwe GLB treedt op 1 januari 2023 in werking. Eind 2021 wordt het plan ingediend bij de Europese Commissie.

Programmateam

Het NSP wordt opgesteld door een programmateam waarin het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), de provincies, waterschappen, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samenwerken.

Duurzaam waterbeheer

Een belangrijk onderdeel van het nieuwe GLB is duurzaam waterbeheer als hoeksteen voor een competitieve landbouw. Daarnaast is er aandacht voor het behalen van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water in 2027. Ook het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW), investeringen in het watersysteem en Blauwe Diensten hebben een rol in het NSP . Blauwe diensten zijn diensten waarbij agrariërs een bijdrage leveren aan het verbeteren van waterkwaliteit.

Ecoregelingen

Een nieuw onderdeel van het GLB zijn de ecoregelingen. Het gaat daarbij om vrijwillige maatregelen die boeren kunnen nemen op het gebied van milieu en klimaat. Agrariërs ontvangen extra financiële steun als ze meedoen aan ecoregelingen. Ook zijn de algemene voorwaarden aangepast op het gebied van milieu, klimaat, dier- en plantgezondheid en dierenwelzijn om GLB-subsidies te ontvangen. Het betreft hier de Goede Landbouw- en Milieu Condities (GLMC’s). Er is afgesproken dat minimaal 25% van het eerstepijlerbudget (inkomenssteun) voor de ecoregeling beschikbaar komt.

Bufferstroken

In één zo’n GLMC is bijvoorbeeld besloten dat 3 meter brede bufferstroken langs waterlopen de norm worden, maar dat onderbouwde uitzonderingen mogelijk zijn in gebieden met veel sloten. Voor slootrijk Nederland een belangrijk besluit. Ten slotte zal in het nieuwe GLB tenminste 35 procent van het totale tweedepijlerbudget (plattelandsontwikkeling) worden ingezet voor interventies die specifiek gericht zijn op de milieu- en klimaatgerelateerde doelstellingen.

Conferentie Nederlands Nationaal Strategisch Plan

Op 1 juli vond een conferentie plaats waarbij het concept-NSP is besproken met agrarische belangenvertegenwoordigers, agrariërs, adviseurs, natuurorganisaties, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden. Doel was om alle belanghebbenden de gelegenheid te geven om te reageren op de plannen. Op basis van de discussies kunnen mogelijk nog aanpassingen doorgevoerd worden.

Lees het concept Nationaal Strategisch Plan op hoofdlijnen

Internationaal programma Blue Deal trekt waardevolle lessen uit 2020

11 juni 2021

Net als voor iedereen liep 2020 anders voor de Blue Deal dan vooraf bedacht. Ondanks dat er geen werkbezoeken konden worden georganiseerd, is toch veel werk gedaan. Het internationale programma van de waterschappen en de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Buitenlandse Zaken, heeft de plannen snel aangepast en kon ook via digitaal contact met de collega’s in de 14 partnerlanden resultaat boeken.



2020 was het eerste volledige uitvoeringsjaar van de Blue Deal, het internationale programma van de 21 waterschappen, het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Door de coronapandemie werd het vliegverkeer stilgelegd en waren werkbezoeken niet meer mogelijk. Ondanks de reisbeperkingen werden in 2020 in het Blue Deal-programma toch nog 2300 mensen getraind. Ook werden er 150 stakeholderbijeenkomsten en 800 activiteiten georganiseerd en 100 plannen goedgekeurd.

Overschakelen naar online samenwerken

Het online samenwerken bleek ook veel voordelen te kennen. Zo zijn binnen het partnerschap in Colombia 9 webinars en een grote digitale conferentie in georganiseerd. Hierdoor is de relatie ook zonder fysieke werkbezoeken goed onderhouden. In Burkina Faso konden de Nederlandse waterschappen helpen in de strijd tegen het coronavirus door 4G-netwerken te faciliteren en persoonlijke beschermingsmiddelen aan te schaffen. En de Palestijnse partners konden inzicht krijgen in de verspreiding van het coronavirus dankzij Nederlandse ervaring met ‘big brown data’ uit rioolwater.

Waardevolle lessen voor de toekomst

Hein Pieper, bestuurslid Unie van Waterschappen: “De partnerschappen ontwikkelen hun online vaardigheden in een indrukwekkend tempo. Een andere positieve ontwikkeling was de inzet van meer lokale vertegenwoordigers in de uitvoering van Blue Deal-activiteiten. Zo zijn er 14 jonge professionals begonnen. Dus hoewel 2020 anders is gelopen dan gedacht, leverde het wel veel waardevolle lessen op voor de toekomst van het programma.”

Ook in Zuid-Afrika wordt positief terug gekeken op 2020. Dr. Konanani Khorommbi, directeur bij het Zuid-Afrikaanse ministerie van Water en Sanitatie, is vooral blij met het gelijkwaardige partnerschap waarin beide partners expertise met elkaar uitwisselen. “Als we op deze voet doorgaan, gaat ons land niet alleen op het gebied van water, maar ook op economisch, ruimtelijk en sociaal vlak profiteren van de Blue Deal.”

Webinar over EU Horizon Europe-programma

6 april 2021

Hein Pieper, bestuurslid van de Unie van Waterschappen en dijkgraaf van waterschap Rijn en IJssel, organiseerde onlangs een webinar over de missies van het nieuwe EU Horizon Europe-programma voor onderzoek en innovatie.



Met Horizon Europe wil de Europese Commissie (EC) het concurrentievermogen van Europa vergroten door wetenschap en innovatie te stimuleren. Daarnaast wil de EC het bedrijfsleven en de academische wereld uitdagen om samen oplossingen te bedenken voor maatschappelijke vraagstukken die in heel Europa spelen.

Missiedoelstellingen

Om die doelen te kunnen bereiken is het instrument van ‘missions’ geïntroduceerd. Afgelopen 1,5 jaar hebben verschillende Mission Boards met experts vanuit de praktijk en wetenschap gewerkt aan missiedoelstellingen rond de volgende thema’s:

  • klimaatadaptatie en maatschappelijke transformatie;
  • kanker;
  • schone oceanen, zeeën en binnenwateren;
  • klimaatneutrale steden;
  • bodemgezondheid en voedsel.

Klimaatrobuust Europa

Als lid van de EU Mission Board voor klimaatadaptatie en maatschappelijke transformatie, heeft Hein Pieper het afgelopen jaar gewerkt aan de formulering van een doelstelling voor deze Horizon Europe missie. De missiedoelstelling die in de Mission Board voor klimaatadaptatie is geformuleerd luidt: een klimaatrobuust Europa in 2030 door het maken van adaptatieplannen- en maatregelen op lokaal en regionaal niveau. Ook moeten klimaatrisico’s en oplossingen beter in kaart worden gebracht en beschikbaar worden gesteld.

Nederlandse voorbeelden

Tijdens het webinar dat Hein Pieper organiseerde, werden Nederlandse voorbeelden over het opschalen van demonstratieprojecten en succesvolle burgerparticipatie gedeeld met meer dan 30 ambtenaren en experts van de Europese Commissie. Naast medewerkers van de Unie van Waterschappen namen ook vertegenwoordigers van Nederlandse kennisinstellingen deel, zoals de WUR en Deltares.

Vervolg

De Europese Commissie gaat de komende periode de Horizon Europe missies verder uitwerken en uitrollen.

OESO lanceert toolkit over watergovernance

22 maart 2021

Op 22 maart, Wereldwaterdag, heeft de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) een toolkit gelanceerd over waterbeleid en watergovernance.

hoogwater

De toolkit is een toegankelijke handreiking voor landen die in 2016 de OESO wateraanbeveling hebben ondertekend. De toolkit bevat een breed scala aan goede praktijken uit alle hoeken van de wereld. Aandachtsgebieden zijn beleid, waterkwaliteit, teveel en te weinig water, risico’s en rampen, governance en financiering.

Principes voor goed waterbeheer

De toolkit helpt bij het toepassen van de eerder gepubliceerde OESO-principes voor goed waterbeheer. De OESO wil een bijdrage leveren aan de mondiale wateragenda en aan de discussie over organisatie en financiering van het waterbeheer, bijvoorbeeld in internationale samenwerkingsprojecten.

De OESO organiseert tussen 22 en 25 maart ook verschillende evenementen tijdens de Water Days 2021.

Bekijk de OESO toolkit