Magazine Het Waterschap is op 2 december weer verschenen. Het thema van dit nummer is ‘Innovatie – klaar voor de toekomst’. Het blad is ook online te lezen.
Het blad verscheen direct na de uitreiking van de Waterinnovatieprijs 2021. Natuurlijk staan alle winnaars al in het blad op een rijtje.
Duikerschot
Ook staat er een interview in met de winnaar van de Waterinnovatieprijs in de categorie Aanpassen aan weersextremen: het Kunststof Roterend Duikerschot, een innovatie van waterschap De Dommel.
Waterinnovatiefonds
Innovatie is hard nodig in de watersector. Bovendien biedt het mooie kansen voor de economie en werkgelegenheid. Daarom is het NWB Waterinnovatiefonds begin dit jaar gelanceerd. Dit fonds kan helpen om innovatie te versnellen. Fondsvoorzitter Stefan Kuks en directeur Lidwin van Velden van de Nederlandse Waterschapsbank vertellen erover.
Doe-het-zelfinnovatie
Verder een interview met dijkgraaf Geert-Jan ten Brink die aan doe-het-zelfinnovatie doet, een column van Annmieke Nijhof, juryvoorzitter van de Waterinnovatieprijs, en nog veel meer!
De toekomst is van ons allemaal. Ook de waterschappen denken na over de toekomst. En de toekomst brengt onzekerheid met zich mee. Hoe gaan we daarmee om? Daarover sprak futurist Tessa Cramer tijdens het online Waterinnovatiefestival 2021 dat als thema had ‘Het waterschap van de toekomst’. Volgens haar is de toekomst simpeler dan we denken.
Als mensen zijn we geneigd om een lineair toekomstbeeld aan te houden. We denken over de toekomst op basis van hoe het vandaag is. Cramer haalde als voorbeeld IBM-baas Thomas Watson aan, die in 1943 meende dat er in de wereld maar plaats zou zijn voor 5 computers. Daarom is volgens haar verbeeldingskracht belangrijk als we over de toekomst nadenken.
Tussenruimte nemen
Hoe word je vaardig in toekomstdenken? Om goed na te kunnen denken, hebben we volgens Cramer behoefte aan ’tussenruimte’. Daarin neem je de tijd om je oordeel uit te stellen, om nog even niet te weten hoe iets in elkaar zit. “Die ruimte zouden we vaker moeten nemen”, zei Cramer. “Deze tussenruimte inspireert tot nieuwe inzichten.”
Naar buiten kijken
Via een online enquête vroeg zij de online aanwezigen wat hun beste tip was om die tussenruimte te creëren. Er kwamen veel suggesties terug: wandelen, een college volgen in een ander vakgebied, naar buiten kijken of zelfs verstelwerk doen.
Rust en stilte
De tweede vraag die Cramer stelde was: welke mindset heb je nodig om over de toekomst na te denken? De wereld verandert zo snel, hoe kun je daarin meegaan? Stel eerst de vraag: moet je wel meedoen met die snelheid? Volgens haar is er meer rust en stilte nodig. Bijvoorbeeld door het nemen van een ’tech shabbat’: iedere week 1 dag offline. “En laten we, net als Eisenhower, onderscheid maken tussen belangrijke en urgente taken. Zet de ruis uit die je afleidt om na te denken over wat er echt toe doet.”
Geweldloze communicatie
Cramer bepleitte verder geweldloze communicatie in het denken over de toekomst. “Er wordt veel gepolariseerd, en dat drijft mensen uit elkaar. Wees benieuwd naar de ander. In onze Westerse wereld moeten we altijd meteen een mening klaar hebben. Maar stel je aannames gewoon eens uit.”
Samengevat
De 3 belangrijkste punten van haar betoog vatte Cramer als volgt samen:
Leer zien wat je aannames zijn. En probeer een lineair toekomstbeeld te voorkomen door uit je bubbel te stappen.
Stel jezelf continu de vraag wat ertoe doet en zoek manieren om er gestalte aan te geven.
Cultiveer het ongemak, stel de vragen die nodig zijn en doe dat zo compassievol mogelijk.
Op 2 december zijn tijdens het Waterinnovatiefestival de winnaars van de Waterinnovatieprijs 2021 bekendgemaakt. Een bont gezelschap aan innovatieve ideeën ging met de prijs naar huis: het roterende duikerschot, de AdOx-technologie om medicijnresten te zuiveren, De Energie Damwand en Big Brown Data. De publieksprijs was voor het project Superkritische vergassing.
Dit jaar werden de prijzen uitgereikt in categorieën die de grootste uitdagingen in de watersector centraal zetten: Aanpassen aan weersextremen, Gezond water en een gezonde bodem en Klimaatneutraliteit. Als vierde categorie werd het thema van het Waterinnovatiefestival toegevoegd: Het waterschap van de toekomst.
De winnaars van 2021
Er waren maar liefst 99 inzendingen. Die werden door een deskundige jury onder leiding van Annemieke Nijhof teruggebracht naar 12 genomineerden, drie per categorie. Op 2 december viel het beslissende oordeel. Dit zijn de winnaars van de Waterinnovatieprijs 2021:
Het roterend kunststof duikerschot
In de categorie ‘Aanpassen aan weersextremen’ won het roterende kunststof duikerschot. Dit instelbare, draaibare schot van waterschap De Dommel kan op een goedkope, duurzame en eenvoudige manier in duikers worden geplaatst. Daardoor kan water beter en langer worden vastgehouden in dit door droogte geteisterde stukje Noord-Brabant. De jury vindt de innovatie ingenieus, betekenisvol en ziet de opschalingsmogelijkheid.
AdOx, een manier om medicijnresten uit afvalwater te zuiveren
Met de vergrijzing zien we het medicijngebruik in Nederland toenemen. Daarmee komen er ook steeds meer medicijnresten in het water terecht met negatieve effecten voor de ecologie als gevolg. De TU Delft bedacht AdOx, een techniek waarmee zonder schadelijke effecten medicijnresten uit het afvalwater kunnen worden gezuiverd. Een vooruitstrevende technologie die concrete problemen bij onder meer het hoogheemraadschap van Delfland direct kan oplossen. De jury ziet deze innovatie als een belangrijke stap vooruit in de medicijnverwijdering en bekroont het idee met de Waterinnovatieprijs in de categorie ‘Gezond water en een gezonde bodem’.
De Energie Damwand
Met de Energie Damwand van Crux Engineering worden 2 vliegen in één klap geslagen. De damwand kan worden ingezet als waterkering én zorgt in combinatie met een warmtepomp voor de levering van thermische energie uit oppervlaktewater. Volgens de jury geeft de Energie Damwand een gezicht aan de grote potentie van warmte uit water. Ook prijst de jury de cross-sectorale benadering: de innovatie brengt twee werelden samen en wint daarom de Waterinnovatieprijs in de categorie ‘Klimaatneutraliteit’.
Big Brown Data
Niet iedereen gaat naar de teststraat, maar iedereen gaat wel naar de wc. Daarom bleek het rioolwater een hele goede indicatie te geven over de verspreiding van het coronavirus. Door dagelijks alle rioolwaterzuiveringsinstallaties van de waterschappen te laten bemonsteren, hebben de 21 waterschappen samen met het RIVM en het ministerie van VWS met Big Brown Data gezorgd voor nauwkeurig inzicht in de verspreiding van het virus. Daarmee is een belangrijke bijdrage geleverd aan de strijd tegen het virus. De jury heeft gezien dat deze innovatie Nederland internationaal op de kaart heeft gezet en prijst de snelheid waarin het dagelijks bemonsteren is gerealiseerd. De jury ziet enorme potentie in data uit rioolwater. Een terechte winnaar in de categorie ‘Waterschap van de toekomst’.
Publieksprijs
Met 20% van de stemmen sleepte de innovatie Superkritische vergassing van het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier de Publieksprijs in de wacht. Met deze innovatie worden de reststromen die ontstaan in het zuiveringsproces op een rioolwaterzuiveringsinstallatie omgezet naar groen gas.
‘Innovaties zijn onmisbaar’
Juryvoorzitter van de Waterinnovatieprijs is Annemieke Nijhof, algemeen directeur van Deltares. “Zoals de recente jaren van droogte en de overstromingen in het stroomgebied van de Maas hebben laten zien, leidt klimaatverandering tot nieuwe uitdagingen in het waterbeheer en voor de toekomst van waterschappen”, zei ze bij de uitreiking van de prijzen. “Innovaties zijn onmisbaar om ons watermanagement te vernieuwen en te verbinden met andere ruimtelijke en maatschappelijke opgaven. De Waterinnovatieprijs vormt daarmee een platform voor bestaande én nieuwe partijen, nieuwe allianties, nieuwe technologieën en concepten.”
De Waterinnovatieprijs
De Unie van Waterschappen organiseert om het jaar de Waterinnovatieprijs in samenwerking met de Nederlandse Waterschapsbank, het Waterschapshuis en STOWA. Vanwege de huidige coronasituatie vond de feestelijke uitreiking dit jaar online plaats.
Volledige terugblik van de uitreiking Waterinnovatieprijzen 2021
De jury van de Waterinnovatieprijs heeft op 4 november de genomineerden voor deze eervolle prijs bekendgemaakt. In 4 categorieën zijn er nu nog 12 innovaties in de race voor de prijzen. Die worden op 2 december uitgereikt op het Waterinnovatiefestival. Alle genomineerden maken daarbij ook kans op het winnen van de Publieksprijs.
Dit jaar staan de grootste opgaven voor de waterbeheerders centraal in de categorieën: Aanpassen aan weersextremen, Gezond water en een gezonde bodem, Klimaatneutraliteit en Het waterschap van de toekomst. En dit zijn de genomineerden.
De tekst loopt door onder de video
Genomineerden categorie ‘Aanpassen aan weersextremen’
Gekleurd zand bij monitoring grofzandbarrière (Waterschap Rivierenland en de Combinatie Van de Wetering e.a.)
De Heuvelstraat Silvolde (Waterschap Rijn en IJssel)
Het Roterende Kunststof Duikerschot (Waterschap De Dommel)
Genomineerden categorie ‘Gezond water en een gezonde bodem’
Waternavel als voer voor wormen (Waterschap Aa en Maas)
AdOx – Medicijnresten uit rioolwater verwijderen met zeolieten en ozon (TU Delft)
WaterQi – Het water stinkt niet meer en er zwemmen visjes (het hoogheemraadschap van Delfland, MHWaterzaken en WaterKwaliteitsImpuls B.V.)
Genomineerden categorie ‘Klimaatneutraliteit’
De Energie Damwand (CRUX Engineering B.V.)
Superkritisch vergassen: de missing link naar een duurzame samenleving (het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier)
Genomineerden categorie ‘Het waterschap van de toekomst’
Vakmanschap op afstand (Waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta en De Dommel)
De detectie van muskus- en beverratten via eDNA (UvA, Wetterskip Fryslân, het hoogheemraadschap de Stichtse Rijlanden)
Big Brown Data: De Nationale Rioolwater Monitor (Operationeel Team Rioolwatersurveillance met o.a. ministerie van VWS, RIVM en Unie van Waterschappen.)
Winnaars bekend op Waterinnovatiefestival
De winnaars worden op 2 december 2021 bekendgemaakt tijdens een feestelijke prijsuitreiking op het Waterinnovatiefestival. Het Waterinnovatiefestival vindt dit jaar plaats in De Fabrique in Utrecht. Het thema is ‘Het waterschap van de toekomst’.
Waterinnovatieprijs en Waterinnovatiefestival
De Unie van Waterschappen organiseert samen met de Nederlandse Waterschapsbank de Waterinnovatieprijs om innovatieve projecten op het gebied van waterbeheer in het zonnetje te zetten. Het Waterinnovatiefestival wordt georganiseerd door de Unie van Waterschappen samen met de Nederlandse Waterschapsbank, Het Waterschapshuis en STOWA.
Maar liefst 99 innovaties zijn dit jaar in de race voor de Waterinnovatieprijs 2021. Inzenden kon tot 30 september. Momenteel buigt de jury zich over de ingezonden innovaties. De winnaars worden op 2 december bekend gemaakt op het Waterinnovatiefestival.
Van een zuiverende kas en een waterwasser tegen blauwalg tot damwanden op aquathermie en elektrisch baggeren. Alle 99 ingezonden innovaties zijn te zien op Winnovatie.nl/waterinnovatieprijs. De inzendingen zijn gedaan in 4 categorieën: ‘Aanpassen aan weersextremen’, ‘Klimaatneutraliteit’, ‘Gezond water en een gezonde bodem’ en ‘Waterschap van de toekomst’.
Jury in beraad
De inzendingen worden beoordeeld door een deskundige jury onder leiding van Annemieke Nijhof, algemeen directeur van onderzoeksinstituut Deltares. De jury kiest uit de inzendingen 3 genomineerden per categorie. Vanaf november is de Publieksprijs geopend en kan er worden gestemd op de genomineerden van de Waterinnovatieprijs.
Winnaars bekend op Waterinnovatiefestival
De winnaars worden op 2 december bekend gemaakt tijdens een feestelijke prijsuitreiking op het Waterinnovatiefestival. Dit festival vindt dit jaar plaats in De Fabrique in Utrecht. Het thema is ‘Het waterschap van de toekomst’. De Unie van Waterschappen organiseert het festival samen met de Nederlandse Waterschapsbank, het Waterschapshuis en STOWA.
De inzendingen voor de Waterinnovatieprijs 2021 worden dit jaar door een deskundige jury onder voorzitterschap van Annemieke Nijhof beoordeeld op hun vernieuwende, duurzame en baanbrekende karakter.
Nijhof is algemeen directeur van Deltares. Ze neemt na een afwezigheid van 3 jaar het stokje over van Lidewijde Ongering, voormalig secretaris-generaal van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
4 CATEGORIEËN
De Unie van Waterschappen en de Nederlandse Waterschapsbank reiken om het jaar de Waterinnovatieprijs uit aan innovatieve waterprojecten die toepasbaar zijn binnen de taken en verantwoordelijkheden van waterschappen. Dit jaar worden er prijzen toegekend in de categorieën: aanpassen aan weersextremen, klimaatneutraliteit, gezond water en een gezonde bodem, en het waterschap van de toekomst.
VAKJURY MET WATERPROMINENTEN
De vakjury die de innovaties beoordeelt, bestaat verder uit Merle de Kreuk (hoogleraar Waterkwaliteit aan de TU Delft), Katja Portegies (directeur Veiligheid bij Rijkswaterstaat), Lidwin van Velden (de Nederlandse Waterschapsbank), Gilles Erkens (bodemspecialist bij Deltares), Jan Jonker (emeritus hoogleraar Duurzaam Ondernemen, Radboud Universiteit Nijmegen) en Katheleen Poels (directeur Water bij Royal HaskoningDHV).
BLIK OP DE TOEKOMST
Annemieke Nijhof: “Ik kijk er enorm naar uit om weer als juryvoorzitter bij te dragen aan de Waterinnovatieprijs. De thema’s voor dit jaar zijn van groot belang. Zoals de recente jaren van droogte en de overstromingen in het stroomgebied van de Maas hebben laten zien leidt klimaatverandering tot nieuwe uitdagingen in het waterbeheer en voor de toekomst van waterschappen. Innovaties zijn onmisbaar om ons watermanagement te vernieuwen en te verbinden met andere ruimtelijke en maatschappelijke opgaven. De waterinnovatieprijs vormt daarmee een platform voor bestaande én nieuwe partijen, nieuwe allianties, nieuwe technologieën en concepten.”
Nijhof is in haar rol als juryvoorzitter neutraal en onthoudt zich van stemming als er innovaties worden beoordeeld waar Deltares bij is betrokken. En dat geldt natuurlijk voor de hele jury.
DOE MEE MET DE WATERINNOVATIEPRIJS
De Unie van Waterschappen en de Nederlandse Waterschapsbank nodigen bedrijven, belangenorganisaties, kennisinstellingen, overheden en particulieren uit om innovatieve waterprojecten vanaf september in te sturen via waterinnovatieprijs.nl.
WATERINNOVATIEFESTIVAL
De Waterinnovatieprijs wordt tijdens het Waterinnovatiefestival op 2 december uitgereikt door de Unie van Waterschappen en de Nederlandse Waterschapsbank in De Fabrique in Utrecht. Het thema is dit jaar ‘Het waterschap van de toekomst’. De Unie van Waterschappen organiseert dit festival samen met de Nederlandse Waterschapsbank, Het Waterschapshuis en STOWA. Noteer het vast in de agenda!
Op de foto: de winnaars van de vorige editie van de Waterinnovatieprijs, in 2019
