Unie van Waterschappen roept waterschappen op TikTok te verbieden

16 juni 2023

Het Rijk ontraadt per direct het gebruik van TikTok op mobiele apparatuur van rijksambtenaren. De Unie van Waterschappen roept waterschappen op om deze Rijkslijn te volgen als het gaat om applicaties uit landen met een offensief cyberprogramma. Dit betekent dat de waterschappen per direct TikTok ontraden of verbieden op zakelijke mobiele apparatuur van waterschappers.

Telefoon in hand met koffie

De waterschappen onderschrijven, net als het Rijk, het belang van het toewerken naar een situatie waarbij mobiele apparaten zo zijn ingericht dat er alleen vooraf toegestane applicaties, software en/of functionaliteiten kunnen worden geïnstalleerd of gebruikt. Ook onderschrijven ze het werken in een veilige omgeving.

TikTok op apart apparaat

De waterschappen zijn zelf verantwoordelijk voor het informatieveiligheidsbeleid en hoe zij omgaan met de managed devices. Uit het eigen informatiebeleid van waterschappen blijkt dat scheiding van data en gebruik van (externe) applicaties op een apparaat het belangrijkste is. Mocht het voor een waterschap noodzakelijk zijn om TikTok, of een applicatie met soortgelijke afkomst en risico’s, te gebruiken raadt de Unie van Waterschappen aan om hiervoor een geïsoleerde omgeving op een apart apparaat te gebruiken.

Offensief cyberprogramma

Recent is er veel aandacht voor mobiele applicaties die een gevaar vormen voor de informatieveiligheid, zoals TikTok. TikTok is een sociaal medium dat voornamelijk onder jongeren populair is. Het is afkomstig uit China. TikTok is een voorbeeld van een applicatie uit een land met een offensief cyberprogramma. Staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering Alexandra van Huffelen vroeg de AIVD om een onderzoek uit te voeren naar de risico’s van deze applicatie en hierover een advies te geven. Op basis van dit advies presenteerde van Huffelen afgelopen maart de Rijkslijn voor het gebruik van applicaties uit landen met een offensief cyberprogramma tegen Nederland.

Gesprek met staatssecretaris

Op 6 april ontvingen de koepelvertegenwoordigers een brief van de staatssecretaris. Hierin verzocht de staatssecretaris om de lijn van het Rijk te ondersteunen. Alle koepels geven aan hun leden op te roepen om de Rijkslijn te volgen. De koepels werken gezamenlijk en interbestuurlijk aan een integraal kader hoe om te gaan met applicaties op mobiele apparaten.

De komende tijd brengen de waterschappen risico’s van applicaties uit landen met een offensief cyberprogramma in beeld. De waterschappen doen dit samen met het Rijk, de provincies en de gemeenten. Dit met als doel toewerken naar veilig applicatiegebruik en een weerbare overheid.

Nationale rapportage Sustainable Development Goals naar de Tweede Kamer gestuurd

25 mei 2023

Op 17 mei was het verantwoordingsdag. Op deze dag worden er verschillende rapportages aan de Tweede Kamer gestuurd om te evalueren. De nationale voortgang op de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) is een van deze rapportages. Met de SDG-doelstellingen willen de Verenigde Naties (VN) van de wereld een betere plek maken. De Unie van Waterschappen schreef, samen met de andere decentrale overheden, een hoofdstuk in de Zevende Nationale SDG Rapportage - Nederland Ontwikkelt Duurzaam. Hierin beschrijft de Unie van Waterschappen de ontwikkelingen van de waterschappen. Informatie uit de bedrijfsvergelijkingendatabase is hiervoor een belangrijke bron.



Wat zijn Sustainable Development Goals?

De VN heeft wereldwijd 17 doelen afgesproken om van de wereld een betere plek te maken in 2030. De doelen zijn afgesproken met alle 196 landen binnen de VN. De doelen lopen uiteen van geen armoede en honger, naar schoon water en sanitair en leven in het water. Ook voor de waterschappen zijn de doelen belangrijk.

Waarom een verantwoordingsdag?

Op verantwoordingsdag legt het kabinet verantwoording af over het beleid en de financiën van het afgelopen jaar. Jaarlijks evalueert het kabinet op die dag ook de doelen die gesteld zijn in de Sustainable Development Goals. Dit doen ze op basis van een rapportage die het Centraal Bureau Statistiek maakt en daarnaast de nationale SDG-rapportage. De CBS-rapportage heet Monitor Brede Welvaart & Sustainable Development Goals (SDG’s). Deze monitor presenteert de data. De jaarlijkse rapportage bevat een toelichting over duurzame ontwikkeling en het bereiken van de SDG’s in Nederland. De Ministers van Economische Zaken en Klimaat, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en Infrastructuur en Waterstaat sturen namens het kabinet een reactie op deze rapportages naar de Tweede Kamer.

Wat is de bedrijfsvergelijkingendatabase?

Jaarlijks evalueren en leren de waterschappen van elkaar. Dit doen ze onder andere met de bedrijfsvergelijkingendatabase. Ieder waterschap levert gegevens aan over hun prestaties en kosten. Deze gegevens worden in het openbare WAVES dashboard gepubliceerd en brengt de voortgang van het werk van de waterschappen in beeld. Dit dashboard maakt de gegevens inzichtelijk, georganiseerd naar thema en maakt het voor waterschappen mogelijk om gegevens onderling te vergelijken Daarnaast gebruiken de waterschappen deze informatie voor rapportages, zoals het SDG jaarverslag. Bij de waterschappen krijgen de SDG’s steeds duidelijker de aandacht in beleidsstukken en rapportages. In de rapportage Waterschapspeil 2022 brengen de waterschappen voor het duidelijk naar voren hoe ze bijdragen aan het behalen van de SDG’s.

>Bedrijfsvergelijkingen bij de Unie van Waterschappen
>Kabinetsreactie op de Monitor Brede Welvaart &SDG’s 2023
>Waterschapspeil 2022

Rapportage Staat van Ons Water naar Tweede Kamer gestuurd

17 mei 2023

Op 17 mei is de rapportage de Staat van Ons Water naar de Tweede Kamer gestuurd. Met dit rapport laat de minister van Infrastructuur en Waterstaat elk jaar de voortgang van het Nederlandse waterbeleid zien.

Een handhaver van het waterschap meet de waterkwaltiteit in de sloot

De Staat van Ons Water wordt ontwikkeld door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen, de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland, het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In de rapportage komen de verschillende onderdelen van het Nederlandse waterbeleid voorbij. Zo is te lezen hoe Nederland werkt aan het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering en zich voorbereid op de toekomst. Ook de status van de waterveiligheid en de waterkwaliteit komen voorbij.

Voortgang Nederlandse waterbeleid

Verder is er onder meer aandacht voor het Nationaal Waterprogramma, de Kaderrichtlijn Water, het Hoogwaterbeschermingsprogramma, internationale samenwerking en de vooruitgang op duurzaamheid.

Droogteseizoen 2022

In deze Staat van Ons Water over het kalenderjaar 2022 zijn de aanpak van droogte en watertekort en waterkwaliteit uitgelicht. Zo is het droogteseizoen van 2022 uitgebeeld, waarin te zien valt dat vooral in Zeeland en het zuidoosten van Nederland weer historisch hoge watertekorten waren. De waterbeheerders hebben met verschillende maatregelen de droogte bestreden. Duidelijk is dat de droogte-aanpak regionaal maatwerk vergt. De gevolgen van droogte kunnen per regio sterk verschillen, waardoor ook verschillende maatregelen nodig zijn. In de Staat van Ons Water zie je bijvoorbeeld dat in het rivierengebied wordt gewerkt aan een betere waterverdeling en het westen van Nederland de strijd aangaat met verzilting.

Complexe opgave waterkwaliteit

In de Staat van Ons Water 2022 is verder te zien dat verbetering van de waterkwaliteit een complexe opgave is. Er zijn namelijk veel verschillende kwaliteitseisen voor water (is het gezond voor mens en dier? Welke stoffen horen er niet in thuis? Etc.) en vervuiling komt uit veel verschillende hoeken (door de droogte, industrie, landbouw, wat we zelf doorspoelen door het riool etc.). Duidelijk wordt dat het verbeteren van de waterkwaliteit een aangelegenheid is van veel verschillende partijen. En dat de gezamenlijke aanpak die in Nederland is opgezet de enige manier is om resultaat te behalen.

> Staat van Ons Water 2022

Medeoverheden vragen het Rijk om meer duidelijkheid nieuwe cyberrichtlijnen

5 april 2023

Op 5 april vergadert de Vaste Kamercommissie van Digitale Zaken in de Tweede Kamer met staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitale Zaken) over het onderwerp Informatiebeveiliging bij de overheid. De provincies, gemeenten en waterschappen geven de commissie een aantal aandachtspunten mee.



IPO, VNG en de Unie van Waterschappen vinden het belangrijk dat de medeoverheden vroegtijdig worden betrokken bij de implementatie van Europese wet- en regelgeving op het gebied van cyber security. Ook vinden de medeoverheden belangrijk dat het gesprek wordt aangegaan over hoe de richtlijnen die uit Europese wet- en regelgeving voortkomen haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar kunnen worden gemaakt.

Weerbaar tegen cyberdreigingen

Weerbaarheid tegen cyberdreigingen is voor provincies, gemeenten en waterschappen een topprioriteit. Vitale infrastructuur wordt door deze overheden beheerd en ook bieden zij veel digitale diensten aan inwoners. De gezamenlijke decentrale overheden zijn dan ook blij met de toenemende aandacht voor het belang van cyber security en weerbaarheid, en dat Europa en het Rijk zich hard maken voor veilige hard- en software. Dit gebeurt bijvoorbeeld door de Europese Richtlijn: de Cyber Resilience Act.

Tegelijkertijd betekent dit dat er veel wet- en regelgeving vanuit Europa op Nederland afkomt, waar de medeoverheden uitvoering aan moeten geven. Alleen al dit jaar staan er dertien Europese wetten op het gebied van digitalisering op de rol die geïmplementeerd moeten worden, waarvan er zes gaan over cyber-security. De VNG heeft een impactanalyse uitgevoerd om de impact hiervan weer te geven. Deze wet- en regelgeving heeft onherroepelijk consequenties voor medeoverheden. Daarom maken zij zich zorgen over wat dit betekent voor de betaalbaarheid en uitvoerbaarheid. Het is van belang dat provincies, ge-meenten en waterschappen tijdig door het Rijk betrokken worden bij de implementatie ervan.

Netwerk- en informatiebeveiligingsrichtlijn

Eén van de richtlijnen waar het om gaat, is de herziening van de Netwerk- en Informatiebeveiligingsrichtlijn (NIB2, ook wel NIS2 genoemd). Het Rijk moet voor deze richtlijn in kaart brengen hoe en wanneer decentrale overheden aan de nieuwe wettelijke verplichtingen voor de beveiliging van netwerk- en informatiesystemen uit deze richtlijn moeten gaan voldoen. Daarnaast stelt de NIB2-richtlijn dat nationale autoriteiten strenger moeten handhaven op naleving van de regels en ook eventuele sancties kunnen opleggen. Dit heeft belangrijke (financiële) gevolgen voor de medeoverheden.

Omdat er tot op heden nog veel onduidelijk is over de scope en focus van deze regelgeving kunnen provincies, gemeenten en waterschappen op dit moment niet inschatten wat de impact gaat zijn, en dus ook niet de noodzakelijke voorbereidingen treffen. De NIB2 moet uiterlijk in oktober 2024 geïmplementeerd zijn. Medeoverheden hebben daarom snel duidelijkheid nodig van het Rijk over de scope en focus van de NIB2.

Eerste Kamer stemt in met Wet digitale overheid

21 maart 2023

De Wet digitale overheid (Wdo) regelt dat Nederlandse burgers en bedrijven veilig en betrouwbaar kunnen inloggen bij de (semi-)overheid, waaronder de waterschappen. Op 21 maart stemde de Eerste Kamer in met deze wet die vanaf 1 juli gefaseerd in werking treedt.



Bij digitaal werken is het belangrijk dat er veilig en overzichtelijk samengewerkt kan worden. De Wdo maakt het mogelijk om straks via publieke én private inlogmiddelen digitaal zaken te doen met bijvoorbeeld gemeenten en waterschappen. Er mogen dan alleen middelen gebruikt worden die de overheid heeft gecontroleerd op veiligheid en betrouwbaarheid.

Elektronische identificatiemiddelen

Burgers en bedrijven kunnen elektronische identificatiemiddelen (eID) van de overheid gebruiken die een hoge mate van betrouwbaarheid hebben. In de nieuwe wet staat dat publieke dienstverleners, waaronder de waterschappen, verplicht zijn om deze identificatiemiddelen te gebruiken om toegang te geven tot hun online diensten. Zo krijgen zij meer zekerheid over iemands identiteit.

Voldoen aan verplichtingen

Publieke dienstverleners moeten voldoen aan de verplichtingen in de Wdo zodra ze zijn aangesloten op digitale toegangsmiddelen zoals DigiD en eHerkenning. Dat aansluiten gebeurt de komende tijd in overleg met de dienstverleners, zodat rekening kan worden gehouden met de uitvoerbaarheid.

Betrouwbaarheidsniveaus

Publieke dienstverleners, zoals de waterschappen, bepalen per online dienst op welk betrouwbaarheidsniveau gebruikers moeten inloggen. Dat doen ze op basis van de conceptregeling betrouwbaarheidniveaus. Hierin staan de regels en criteria die leiden tot een keuze voor een betrouwbaarheidsniveau dat past bij de risico’s die aan een dienst zijn verbonden.

Regelhulp

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) ontwikkelde samen met RVO een Regelhulp betrouwbaarheidniveaus op basis van de conceptregeling betrouwbaarheidsniveaus. Deze regelhulp helpt de waterschappen in het keuzeproces voor het juiste betrouwbaarheidsniveau.

Kaderwet

De Wdo is een zogeheten kaderwet: de wet regelt algemene principes, verantwoordelijkheden en procedures, maar geen gedetailleerde regels. De wet zorgt zo voor flexibiliteit bij nieuwe ontwikkelingen. Maar ook dat belangrijke waarden en zekerheden voor burgers en bedrijven altijd goed geregeld zijn. Denk aan gebruikersvriendelijkheid, betrouwbaarheid, veiligheid, privacy en digitale inclusie.

Staatssecretaris Van Huffelen praat op werkbezoek rwzi over digitalisering

Staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering, Alexandra van Huffelen, bracht op 20 maart een werkbezoek aan een rioolwaterzuiveringsinstallatie van het hoogheemraadschap van Rijnland. Ze sprak daar met medewerkers van het hoogheemraadschap en van de Unie van Waterschappen. Onderwerpen waren haar eigen digitale Werkagenda en de digitalisering en digitale transformatie van de waterschappen.



De staatssecretaris kreeg op de rioolwaterszuiveringsinstallatie (rwzi) een toelichting op het zuiveringsproces van rioolwater, het verwijderen van ongewenste stoffen zoals medicijnresten en het bemonsteren van water. Het zuiveringsproces kan interessante data opleveren, de zogeheten big brown data.

Nieuwe technologieën

Bij het optimaliseren van de zuivering en bemonstering spelen digitalisering en digitale transformatie een grote rol. De inzet van onder meer nieuwe technologieën en datagedreven werken, zorgen voor nieuwe en andere inzichten en keuzes. Ook kan steeds meer op afstand gestuurd worden, wat invloed heeft op de manier van werken.

Meer inzicht

Medewerkers van het hoogheemraadschap vertelden hoe ze digitalisering inzetten om een aantal thema’s verder te ontwikkelen. Zoals een catalogus waarin je zelf je data en analyses bij elkaar kunt zoeken. Of dashboards waaruit de gebruiker zelf meer inzichten kan genereren. Zo krijgen alle betrokkenen meer inzicht in de waterketen.

Interbestuurlijke samenwerking

Er ontstond een levendig gesprek over het belang van interbestuurlijke samenwerking bij de digitale transformatie en bij de ethische dilemma’s die spelen bij de toepassing van nieuwe technologieën. Het is belangrijk dat overheden dezelfde kaders gebruiken in de afwegingen bij het gebruik van data en technologie.

Vaarkaart

De Unie presenteerde ook haar bestuurlijke visie op digitale transformatie, de zogeheten ‘Vaarkaart, digitaal op koers’. Deze Vaarkaart beschrijft de digitale transformatie voor de waterschappen en randvoorwaarden om digitale innovaties te gebruiken en ermee om te gaan. Dit vraagt begeleiding en training van medewerkers en bestuurders, maar ook standaardisatie van data en processen.

Samenhang

Van Huffelen zag een samenhang tussen de Vaarkaart van de waterschappen, haar Werkagenda Waardegedreven Digitaliseren en haar agenda Digitale Samenleving. Er is dan ook afgesproken hierop nauw te blijven samenwerken.

Digitaliseringsberaad: gevolgen van digitale transformatie

13 december 2022

Op 8 december spraken de leden van het Digitaliseringsberaad over de digitale transformatie en de invloed hiervan op ons werk, de democratie en de komende waterschapsverkiezingen.

Twee mannen overhandigen boek over digitalisering aan elkaar

Bart de Zwart van het A&O fonds Waterschappen besprak de verkenning naar de impact van nieuwe technologieën op werk bij de waterschappen. Een belangrijke bevinding was hoe een waterschap kan inventariseren welke skills het waterschap voor de toekomst nodig heeft. Dat kan met behulp van strategische personeelsplanning (SPP) en een werkkwadranten model.

Komt overal terug

Over de verkenning naar de impact van nieuwe technologieën ontstond een inspirerend gesprek. Daarbij spraken de leden over werk en de digitale transformatie. Ook sprak men over de rol van het A&O fonds op dit onderwerp. Er werd gediscussieerd over de vraag waar de regie op digitale transformatie ligt. De conclusie is volgens de leden dat digitale transformatie overal terugkomt, maar dat op dit vlak de eigen organisatie een grote rol speelt.

Impact op democratie en waterschapsverkiezingen

Aan de hand van zijn boek ‘Alive & Clicking: Er is hoop voor de democratie’ besprak Rudy van Belkom, directeur van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT), de impact van digitalisering op de democratie. Met het oog op de ontstaansgeschiedenis van het internet en de invloed hiervan op technologie wierpen de aanwezigen een blik op de toekomst. Dit leidde tot interessante gesprekken over bijvoorbeeld een digitale burgerzetel bij de waterschappen, de inzet van digitale tools om de inspraak van burgers te stimuleren, en het actief mee laten denken van burgers aan het begin van processen.

Verkiezingen

De digitale transformatie is zo impactvol dat het thuishoort in het inwerkprogramma van nieuwe bestuurders. De leden wisselden van gedachten over de komende verkiezingen. Wat moeten de nieuwe bestuurders weten over digitalisering bij de waterschappen? Allereerst moet uitgelegd worden wat digitale transformatie is. En natuurlijk wat het kan betekenen voor de waterschappen, bijvoorbeeld door middel van een video. Ook stonden de aanwezigen stil bij de volgende verkiezingen en kwamen er interessante en inspirerende ideeën los.

Digitaliseringsberaad

Het Digitaliseringsberaad wordt georganiseerd door de Unie van Waterschappen en bestaat uit bestuurders, (secretaris-)directeuren en de Chief Digital Officers van de waterschappen.

Foto: Rudy van Belkom (rechts) biedt zijn boek Alive & Clicking; Er is hoop voor de democratie aan Vincent Lokin (links) aan.

Staatssecretaris Koninkrijkrelaties en Digitalisering, maakt kennis met de Unie van Waterschappen

8 november 2022

Staatssecretaris Koninkrijkrelaties en Digitalisering, Alexandera van Huffelen, heeft op 7 november kennisgemaakt met de Unie van Waterschappen. Bestuurders Rogier van der Sande, Vincent Lokin en MT-lid Marianne Krug spraken van Huffelen tijdens deze kennismaking. Er is gesproken over de bijdrage die de waterschappen kunnen leveren aan de Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren van het kabinet. En hoe het kabinet de waterschappen kan helpen bij de digitale transformatie.

Staatssecretaris Koninkrijkrelaties en Digitalisering, maakt kennis met de Unie van Waterschappen

Alexandra van Huffelen gaf aan blij te zijn kennis te maken met de waterschappen. Ze vindt het belangrijk om te bespreken hoe we elkaar kunnen helpen en gezamenlijk kunnen optrekken op dit thema.

Mens en digitale transformatie

De waterschappen zien digitalisering niet alleen als iets ‘technologisch’, de uitdaging zit ook in de processen eromheen. Want digitalisering heeft invloed op de manier waarop waterschappen werken en dat vraagt veel van de kennis en vaardigheden van onze medewerkers. Een zorgpunt, gezien de krapte op de arbeidsmarkt.

Traineeprogramma’s

De staatssecretaris herkent de zorgpunten van de waterschappen. Ze wil graag doorpraten over hoe we kunnen samenwerken, bijvoorbeeld met traineeprogramma’s. Er was ook aandacht voor de mensen die niet mee kunnen komen in de digitale samenleving. Voor deze mensen moet er altijd een niet-digitaal loket open staan, waar mensen met vragen terecht kunnen.

Ethiek en veiligheid

“Digitalisering en digitale transformatie gaan niet alleen over technologie, maar ook over de processen eromheen. Het heeft invloed op onze manier van werken en op de kennis en vaardigheden van de medewerkers. Door digitalisering gaan processen sneller en worden beslissingen geautomatiseerd. Dan is het des te belangrijker om stil te staan bij de beveiliging, privacy en proportionaliteit,” aldus Vincent Lokin.

Bewustwording

Om hier bewustwording voor te creëren en het gesprek hierover te faciliteren, organiseren de Unie en het Waterschapshuis verschillende bijeenkomsten en lezingen. Een voorbeeld hiervan zijn de bestuurlijke ethieksessies. Lokin refereerde ook aan de vele data die waterschappen hebben als ze bijvoorbeeld dijkinspecties met drones uitvoeren. Maar ook aan de waardevolle informatie die waterschappen kunnen halen uit de rioolwaterzuiveringen, bijvoorbeeld voor het coronadashboard. Onze ‘big brown data’. “Bij het inwinnen en verwerken van data is het van belang dat je aan het begin al goed nadenkt wat de ethische gevolgen hiervan kunnen zijn. Maar ook de informatieveiligheid is van groot belang.”
De staatssecretaris herkende dit en gaf aan dat we zo sterk zijn als de zwakste schakel in het geheel.

Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren en wet-en regelgeving

“De werkagenda gaat over de kansen die digitalisering biedt maar wel waardengedreven,” aldus de staatssecretaris, “Waarden als veiligheid, democratie, zelfbeschikking, privacy en transparantie staan hierin centraal.”

Vincent Lokin is blij om te horen dat de werkagenda vanuit waarden is opgesteld en herkent de geschetste waarden. Hij legde het verband met de grote hoeveelheid wet- en regelgeving die vanuit Europa en Neder-land op de decentrale overheden afkomen. Hij wil hierin graag samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) onderzoeken wat dit voor impact heeft op de waterschappen. En ook of alle regelgeving uitvoerbaar is, ook gezien de schaarste op de arbeidsmarkt. De staatssecretaris agendeert dit vraagstuk in het overheidsbrede beleidsoverleg digitale overheid, ook wel afgekort als het OBDO.

Ter afsluiting nodigden Rogier van der Sande en Vincent Lokin de staatssecretaris uit voor een werkbezoek aan de waterschappen. “Daarin kunnen we in de praktijk laten zien hoe we omgaan met data en ethiek op een inspirerende locatie.”

Ethiek binnen de waterschappen

19 oktober 2022

19 oktober is het Global Ethics Day. Een dag om stil te staan bij ethische uitdagingen. De waterschappen kennen deze uitdagingen ook. Het maken van de moreel juiste keuze is soms lastig. In de weken voor Global Ethics Day hebben de waterschappen hier uitgebreid bij stilgestaan.



Voor de waterschappen zijn er enerzijds de bekende vraagstukken rondom duurzaamheid en klimaat, veiligheid en de eerlijke verdeling van de lasten voor een toekomstbestendige waterhuishouding. Anderzijds roepen technologische ontwikkelingen ook nieuwe vragen op over beveiliging, privacy en proportionaliteit. Zeker nu door digitalisering processen sneller gaan en beslissingen geautomatiseerd worden, is het belangrijk om stil te staan bij de mogelijke gevolgen daarvan. Om hier bewustwording voor te creëren hebben de Unie van Waterschappen en Het Waterschapshuis de afgelopen weken bijeenkomsten en lezingen georganiseerd.

Kunnen, mogen en willen

Op 29 september was er een lezing voor juridische medewerkers met als thema: wat kan (techniek), wat mag (wet en regelgeving) en wat willen we (ethiek). Op 6 oktober vond de eerste bestuurlijke ethieksessie plaats. De dagelijkse bestuurders, directeuren en Chief Data Officers (CDO) kregen hier uitleg van prof. dr. ir. Jeroen de Ridder, universitair hoofddocent filosofie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. De Ridder ging in op het belang van ethiek en de verschillende methoden die gebruikt kunnen worden om het ethisch gesprek te voeren. De deelnemers konden dit vervolgens direct toepassen op zelf ingebrachte casussen vanuit de praktijk.

Ethics by design

Belangrijke les is dat ethiek een plek verdient binnen de hele organisatie. Ethiek is niet iets voor bestuurder of management alleen. Ook moet ethiek vanaf het begin van een project meegenomen worden: ethics by design.

Ook volgend jaar veel aandacht voor ethiek

De Unie en het Waterschapshuis zetten in 2023 een training op voor begeleiders die de waterschappen kunnen ondersteunen bij het voeren van het ethische gesprek.

Op 9 december is de tweede bestuurlijke ethieksessie.

Meer informatie over de training en ethieksessie

Prestaties van de waterschappen inzichtelijk in Waterschapspeil 2022

4 oktober 2022

De resultaten van het werk van alle 21 waterschappen staan op een rij in de rapportage Waterschapspeil, die op 4 oktober 2022 is verschenen. Waterschapspeil 2022 is een brede bedrijfsvergelijking, uitgevoerd voor en door de waterschappen over de periode 2019-2021.



Zo zijn zij transparant over hun kosten en baten en kunnen ze hun prestaties vergelijken en verbeteren. Belangstellenden kunnen via Waterschapspeil en de onderliggende databanken meer te weten komen over het waterschapswerk.

Inzicht

“Met Waterschapspeil willen we als waterschappen laten zien hoe we werken aan veilig, voldoende en schoon water”, zegt Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen. “Waterschapspeil biedt ook inzicht in de manier waarop de waterschappen bijdragen aan verschillende maatschappelijke uitdagingen, zoals omgaan met klimaatverandering, de energietransitie en de ruimtelijke inrichting van Nederland.”

Enkele feiten en cijfers over het jaar 2021

  • Waterschappen beheren ruim 18.000 kilometer aan waterkeringen. In 2021 werken ze aan de versterking van 787 km primaire keringen, die bescherming bieden tegen grote rivieren en de zee, en van 156 km regionale keringen. Tot 2023 zijn de waterschappen nog bezig met het beoordelen van primaire keringen. Dan is de totale opgave in beeld. De primaire keringen moeten in 2050 aan nieuwe veiligheidsnormen voldoen.
  • 99,6 procent van de beheergebieden voldoet aan de wateroverlastnormen. In 2016 gold dat nog voor 99,0 procent. Dat neemt niet weg dat sommige gebieden toch tijdelijk onder water kunnen komen te staan, zeker bij piekbuien na droogte.
  • Waterschappen geven adviezen aan makers van ruimtelijke plannen, zoals gemeentes, provincies of projectontwikkelaars. Het totale aantal wateradviezen, de zogeheten Watertoets, neemt toe van ruim 6.600 in 2019 tot meer dan 8.700 in 2021. De Watertoets wordt daarmee een steeds belangrijker middel.
  • De waterschappen meten op 5.030 locaties de waterkwaliteit. Dat zijn 841 meer locaties dan in 2019. Op 220 locaties worden medicijnresten gemeten en op 184 locaties de zeer zorgwekkende stof PFOS. Waterschappen meten bijvoorbeeld om te controleren of vergunningen worden nageleefd of om vast te stellen waar maatregelen nodig zijn om de waterkwaliteit te verbeteren.
  • Waterschappen hebben een plan voor biodiversiteit, of werken hieraan. De gezamenlijke waterschappen zijn partner van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel.
  • De waterschappen beoordelen de waterkwaliteit van 490 zwemlocaties in Nederland. Op de meeste is de waterkwaliteit stabiel goed, ondanks de zomers die gemiddeld warmer en droger worden.
  • De waterschappen zuiveren het rioolwater. Daarmee voldoen ze voor 98% aan de kwaliteitseisen. Dit percentage is al jaren hoog. Bij de zuivering van rioolwater winnen de waterschappen in toenemende mate energie en grondstoffen terug, zoals zoet water en cellulose.
  • De waterschappen zijn goed op weg naar 100 procent energieneutraliteit in 2025: ze zijn in 2021 voor 66 procent energieneutraal. Ze produceren zonne-energie en biogas door slibvergisting op de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daarnaast wekken ze ook elektriciteit op met windturbines.
  • Waterschappen hebben afspraken gemaakt om bepaalde producten en diensten digitaal aan te bieden, om zo hun dienstverlening te verbeteren. Vanaf 2023 is dit ook wettelijk verplicht. In 2021 wordt 60 procent van deze producten en diensten volledig digitaal aangeboden.

Van elkaar leren

Ieder jaar leveren alle waterschappen gegevens aan over hun prestaties en kosten voor de zogeheten Waterschapsspiegel. De data worden online ontsloten via het WAVES-dashboard. Hierin staan gegevens over bijvoorbeeld werkzaamheden op het gebied van waterveiligheid, schoon en voldoende water, het zuiveren van rioolwater en de financiën. Met dit online dashboard kan iedereen de prestaties van waterschappen met elkaar vergelijken. Eens in de 2 jaar verschijnt er een samenvattende rapportage onder de naam Waterschapspeil. Daarnaast verschijnen er ook themarapportages die meer duiding en toelichting geven op de gegevens.

Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer

Tegelijk met Waterschapspeil 2022 is de online Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer verschenen. Deze rapportage verschijnt elke 3 jaar en geeft een gedetailleerd beeld van de zuiveringstaak van de waterschappen. Het bijbehorende dashboard geeft inzichten per waterschap. Alle verzamelde gegevens zijn in te zien en te downloaden uit de databank.

> Waterschapspeil 2022
> Waterschapsspiegel.nl