Minister en staatssecretaris ontvangen visiedocument digitale transformatie van de waterschappen

21 december 2023

Op 21 december 2023 is tijdens het bestuurlijk overleg Volkshuisvesting en Ruimtelijke ordening de ‘Vaarkaart, digitale transformatie’ van de waterschappen aangeboden aan demissionair minister Hugo de Jonge (Wonen) en demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitalisering). In het overleg stonden data en digitalisering in de fysieke leefomgeving op de agenda. De waterschappen hebben een visie opgesteld om goed voorbereid te zijn op de digitale ontwikkelingen.

Overhandiging-digitale-Vaarkaart-Van-Huffelen-digitale-transformatie

Digitale transformatie

De wereld verandert en digitaliseert in rap tempo. Dit biedt kansen om dingen anders en slimmer te doen. Tegelijkertijd brengt het digitale tijdperk nieuwe risico’s en dilemma’s met zich mee. Een voorbeeld hiervan is de steeds groter wordende stroom aan digitale gegevens (data). Steeds meer bronnen, zoals sensoren, sociale media platforms en internetgebruik, genereren een explosie van gegevens. Die informatie wordt gebruikt voor verschillende doeleinden, zoals het nemen van geïnformeerde beslissingen, het op afstand besturen van processen, het verbeteren van bedrijfsprocessen of het bieden van gepersonaliseerde diensten aan klanten.

Vraagstukken rond data

Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “De dataficering en het datagedreven werken brengen echter ook vraagstukken met zich mee over privacy, beveiliging, ethiek en representatie. Hoe voorkomen we datalekken? Hoever gaan we bijvoorbeeld met het verzamelen van data uit rioolwater; waar ligt de grens? En in hoeverre klopt het beeld dat de data geeft met de werkelijkheid? Hierover moeten we weloverwogen keuzes maken, zodat we van daaruit als sector en als individuele waterschappen datagedreven kunnen werken en de meerwaarde van data optimaal kunnen benutten.”

Organisatieontwikkeling

Lokin: “Voor de digitale transformatie is een ontwikkeling op het gebied van organisatie en cultuur nodig. Een waterschap van vandaag de dag opereert proactief en omgevingsgericht. Een burger of bedrijf mag ervan uit gaan dat de we transparant en helder in onze afwegingen zijn. En dat essentiële informatie betrouwbaar en eenvoudig toegankelijk is. We hebben de verantwoordelijkheid om die handschoen op te pakken.”

Voortouw digitalisering

Demissionair minister Hugo de Jonge: “Ik ben blij met dit visiedocument van de Unie van Waterschappen. Hiermee nemen zij het voortouw om digitalisering op een verantwoorde manier in te zetten voor actuele maatschappelijke opgaven rond waterbeheer, zoals een beperkte klimaat- en voetafdruk. Digitalisering en data veranderen het werk van de overheid. In de mooi vormgegeven digitale vaarkaart laten de waterschappen dit zien.”

Digitaal op koers

Met de Vaarkaart stimuleren en ondersteunen de Unie van Waterschappen en het Waterschapshuis de transformatie van de waterschappen om alle digitale uitdagingen van nu en de toekomst het hoofd te bieden. In 2024 zullen er verschillende zaken vanuit de Unie en het Waterschapshuis worden georganiseerd om de waterschappen te ondersteunen en begeleiden bij het behalen van de ambities uit de Vaarkaart.

> Lees de Vaarkaart Digitale Transformatie voor meer informatie over de bestuurlijke ambities en de visie van de waterschappen rond de digitale transformatie

> Lees meer over de digitale transformatie bij de waterschappen

Ledenvergadering Unie van Waterschappen akkoord met visie op digitale transformatie

15 december 2023

Vrijdag 15 december is de ledenvergadering van de Unie van Waterschappen akkoord gegaan met het visiedocument ‘Vaarkaart, digitaal op koers’. De 21 waterschappen formuleren hierin samen hun ambities om zo goed mogelijk in te spelen op de digitale ontwikkelingen van vandaag en morgen. Ze zetten in op een organisatieontwikkeling die dit optimaal faciliteert.

twee mannen met de publicatie "Vaarkaart" in hun hand en op de achtergrond poster van de Vaarkaart

Digitale transformatie

De digitale transformatie heeft een grote impact op ons dagelijks leven. Steeds vaker bieden digitale innovaties ook slimme oplossingen voor waterbeheer. Rioolwaterzuiveringen, gemalen, rioleringen, stuwen en sluizen zijn inmiddels complexe informatiesystemen, vaak op afstand bestuurd. Dijken zijn ’slim‘ gemaakt en bevatten sensoren die de waterschappen van waardevolle informatie voorzien. Daarnaast is digitaal contact met de waterschappen voor inwoners vanzelfsprekend, en verwacht men dat relevante informatie 24 uur per dag toegankelijk is.

Kansen van de informatiesamenleving

Vincent Lokin, bestuurslid Unie van Waterschappen: “Om alle kansen van de informatiesamenleving te benutten, moeten we leren ons sneller aan te passen aan de voortdurende veranderingen in de digitale wereld. We hebben de digitale transformatie nodig om de grote opgaven van de waterschappen te realiseren. Het is belangrijk dat er binnen onze sector een klimaat is dat digitale transformatie stimuleert en dat medewerkers de ruimte krijgen om met innovaties aan de slag te gaan. Dit vraagt geen technologische oplossingen, maar organisatieontwikkeling. Het gesprek over die ontwikkeling is de volgende stap na de ontwikkeling van de Vaarkaart.”

Lerende organisatie

In de Vaarkaart schrijven de waterschappen lerende en wendbare organisaties te willen zijn die op alle niveaus verantwoord omgaan met data en digitale technologie. Daarnaast wil de sector meer datagedreven werken en de meerwaarde van data optimaal benutten. Ook willen de 21 waterschappen dit meer uniform aanpakken, bijvoorbeeld op het gebied van datatoegankelijkheid. Naast de kansen is er in de Vaarkaart ook veel aandacht voor het beheersen van de risico’s van de digitale transformatie.

Informatieveiligheid

Piet-Hein Daverveldt, bestuursvoorzitter van het Waterschapshuis: “De digitale transformatie vindt niet geïsoleerd in de ICT-kolom plaats. Informatievoorziening en de ondersteunende ICT-systemen zijn een fundamenteel onderdeel geworden van de primaire processen van waterschappen. Deze processen zijn en worden steeds meer informatie gedreven, zodat het werk nauwkeuriger, duurzamer en efficiënter verloopt. Tegelijkertijd zijn ze hierdoor kwetsbaar geworden voor digitale aanvallen van binnen of buitenaf. Mits goed toegepast gaat datagedreven en procesmatig werken juist bijdragen aan de (informatie)veiligheid en bedrijfscontinuïteit. Waarmee we dus ook de opdracht hebben geen halfslachtige keuzes te maken, maar in te zetten op een integrale digitale transformatie.”

Ambities Vaarkaart behalen

Met de ‘Vaarkaart, digitaal op koers’ stimuleren en ondersteunen de Unie van Waterschappen en het Waterschapshuis de transformatie van de waterschappen om alle digitale uitdagingen van nu en de toekomst het hoofd te bieden. In 2024 zullen er verschillende zaken vanuit de Unie en het Waterschapshuis worden georganiseerd om de waterschappen te ondersteunen en begeleiden bij het behalen van de ambities uit de Vaarkaart.

> Lees de Vaarkaart Digitale Transformatie voor meer informatie over de bestuurlijke ambities en de visie van de waterschappen rond de digitale transformatie

> Lees meer over de digitale transformatie bij de waterschappen

Commissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën: terugkoppeling november

30 november 2023

Op 20 en 23 november vergaderde de Uniecommissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën (CBCF) van de Unie van Waterschappen. Een korte samenvatting van de hoofdpunten.

Polder landschap met weide, water en natuur- stikstof

Vaarkaart Digitale Transformatie

De commissie geeft aan de ledenvergadering van de Unie een positief advies over de Vaarkaart Digitale Transformatie met bijbehorende producten. De Vaarkaart bepaalt de agenda voor de gezamenlijke thema’s van de waterschappen. Daarnaast wordt de agenda binnen de afzonderlijke waterschappen gebruikt om de koers te bepalen richting een digitaal getransformeerd waterschap.

Na vaststelling van de Vaarkaart begint de concretisering. Wat wordt gezamenlijk en wat wordt individueel opgepakt? Hoe vindt monitoring en rapportage over de Vaarkaart plaats?

Begroting 2024

De CBCF geeft aan de ledenvergadering een positief advies over de begroting 2024 van de Unie. De commissie ziet dat het Uniebureau goed werk doet en een investering noodzakelijk is, maar is wel kritisch op de voorgestelde contributieverhoging. De commissie heeft daarom besloten dat aan het begrotingsvoorstel aan de ledenvergadering een verdeling van de kostenstijging over de verschillende aandachtsgebieden wordt toegevoegd.

Ook besproken in de commissie

De commissie is onder andere akkoord gegaan met de Intentieverklaring Stroomlijning keten voor derdenbeslag. Dit betreft een mogelijkheid om sneller vast te kunnen stellen of het zinvol is een aanslag waterschapbelastingen in te vorderen in verband met samenloop met de invordering van andere belastingen.

Verder lezen

De volledige agenda en stukken van deze vergadering staan op iBabs.

> Naar de vergaderstukken op iBabs

Waterschappen maken hoge duurzaamheidsambities waar

3 oktober 2023

De waterschappen hebben in 2022 goede stappen gezet op het gebied van duurzaamheid. Zowel het energieverbruik als de klimaatvoetafdruk van waterschappen dalen en de opwek van duurzame energie stijgt. Ook op het gebied van circulariteit en duurzaam opdrachtgeverschap zetten de waterschappen stappen. Dat blijkt uit de publicatie van de Klimaatmonitor Waterschappen.

Een windmolen op het terrein van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard

De Klimaatmonitor Waterschappen brengt ieder jaar de voortgang van de geboekte resultaten voor klimaat en duurzaamheid bij de waterschappen in beeld. Het onderzoek naar de resultaten over 2022 is uitgevoerd door Arcadis, onder begeleiding van enkele waterschappers en met een bijdrage van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB).

Lat nog hoger

Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Als waterschappen zijn we dagelijks bezig om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Het is dan ook logisch dat juist wij de lat nog hoger leggen dan de landelijke ambities om verdergaande klimaatverandering zoveel mogelijk te voorkomen. Wij hopen andere partijen hiermee te inspireren.”

Hoge ambities

Waterschappen streven naar energieneutraliteit in 2025 en klimaatneutraliteit in 2035. Zij werken daarom onder andere aan het verminderen van de uitstoot van methaan en lachgas op rioolwaterzuiveringen. Daarop is een versnelling ingezet. De waterschappen willen in 2050 volledig circulair zijn, met als tussenstap 50 procent reductie van het gebruik van primaire grondstoffen in 2030. Waterschappen willen als opdrachtgevers in 2023 100 procent circulair uitvragen en in 2030 100 procent circulair aanbesteden. Ze hebben de ambitie om in 2030 in de infraprojecten klimaatneutraal en circulair te werken met zo min mogelijk uitstoot van schadelijke emissies uit het ingezette materieel. Er zijn wel zorgen over het realiseren van de doelstellingen, onder meer door overbelasting van het elektriciteitsnet, kostenstijgingen en doordat de wateropgave toeneemt (bijvoorbeeld medicijnresten verwijderen).

Meer duurzame energie

Waterschappen wekken zoveel mogelijk duurzame energie zelf op, bijvoorbeeld uit rioolwater. De totale duurzame opwek is sterk gestegen van 58,5 naar 64,3 procent. Er is met name een sterke toename van windenergie (60 procent) en zonne-energie (54 procent). Waterschappen zetten hiervoor hun eigen terreinen in, of stellen hun terreinen open voor gebruik door derden. De groengasproductie is gestegen van 18,2 naar 19,2 miljoen m3. En tegelijkertijd is de inkoop van aardgas gedaald met 25 procent. De omvang van aquathermie in de eigen opwekking is sterk gestegen (factor 8), maar relatief gezien nog beperkt. De waterschappen zijn hiervoor voornamelijk faciliterend. Aquathermie wordt vooral ingezet voor derden op het terrein van het waterschap.

Klimaatvoetafdruk

Waterschappen zetten vol in op energiebesparing. Zo is het energieverbruik gedaald met 3,5 procent, waarbij vooral de daling van 25 procent van aardgas opvallend is. Na de coronaperiode is er weer een duidelijke stijging van personenvervoer van werknemers van de waterschappen, zowel per auto en het openbaar vervoer als vliegreizen. Wel zijn de afstanden die worden afgelegd in het woon-werkverkeer met de helft gedaald ten opzichte van vóór corona. Met het digitale werken is de verwachting dat deze daling (deels) structureel zal zijn. Driekwart van de waterschappen heeft beleid op het verduurzamen van personenmobiliteit of is dat aan het ontwikkelen. De totale klimaatvoetafdruk (scope 1 en 2) van de waterschappen is verkleind met 1 procent.

Duurzaam opdrachtgeverschap

De waterschappen hebben een gezamenlijke strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap. Daarin staat hoe de waterschappen hun duurzame ambities vertalen naar opdrachten aan de markt. 16 van de 21 waterschappen hebben een team en coördinator Duurzaam Opdrachtgeverschap aangesteld, om de strategie te implementeren. Iets meer dan de helft van de waterschappen (13) heeft concrete inkoopdoelen gesteld op het gebied van duurzaamheid. Waterschappen monitoren en meten de inspanning en resultaten ook steeds vaker.

Circulair materialengebruik

Hoeveel grondstoffen er gebruikt worden, houdt rechtstreeks verband met energieverbruik en klimaatbeleid. Daarom is er een strategie Circulaire Waterschappen opgesteld, die ook bijdraagt aan het voorkomen van verontreiniging van het water. Waterschappen zetten in op het gebruik van minder en duurzamere materialen, zodat minder CO2-uitstoot plaatsvindt. Alle 21 waterschappen geven aan beleid te hebben gevormd rond circulariteit, dat bij 17 waterschappen ook al bestuurlijk is vastgesteld.

Om klimaatneutraal en circulair werken bij infraprojecten te stimuleren is de Unie een traject gestart: Klimaatneutraal & Circulair Assetmanagement en Opdrachtverlening (KCAO). Het doel is om circulair assetmanagement en duurzaam opdrachtgeverschap te vertalen naar de praktijk van de waterschappen.

CO2-besparing

Ongeveer de helft van de waterschappen past CO2-beprijzing toe of heeft dat in voorbereiding. 10 waterschappen zijn gecertificeerd op de CO2-Prestatieladder en 18 waterschappen gebruiken de CO2-Prestatieladder in aanbestedingen. Waterschappen gebruiken tools als DuboCalc en MKI om de milieukosten van ontwerpvarianten van grond-, weg- en waterwerken te berekenen en dit zorgt voor andere, duurzamere keuzes. Bijvoorbeeld door bij het versterken van dijken baggerspecie uit de regio opnieuw te gebruiken, of onderdelen van zuiveringsinstallaties te hergebruiken. Dat is circulair en levert ook CO2-besparing op, omdat er minder transport nodig is.

Waterschapsspiegel

Waterschappen maken bedrijfsdata openbaar voor een transparante bedrijfsvoering en willen van andere waterschappen kunnen leren om de resultaten te verbeteren. Naast de gegevens over duurzaamheid, is een overzicht van de voortgang van het werk van de waterschappen op alle terreinen gepubliceerd in de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. Een overzicht van de belangrijkste indicatoren en cijfers is te vinden in het WAVES-dashboard (Waterschap Analyse- en Verbetersysteem) en de bijbehorende databank.

> Bekijk de Klimaatmonitor Waterschappen 2022
> Bekijk de Bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel
> Bekijk het WAVES-dashboard

Eerste Commissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën in nieuwe samenstelling

2 oktober 2023

Op 21 september vergaderde de Uniecommissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën (CBCF) van de Unie van Waterschappen voor het eerst sinds de waterschapsverkiezingen in nieuwe samenstelling. Een korte samenvatting van de hoofdpunten.



Vaarkaart Digitale Transformatie

De commissie heeft gereageerd op de 5 overkoepelende thema’s van de Vaarkaart ‘Digitaal op Koers’. De thema’s zijn: een getransformeerd waterschap, de meerwaarde van data, uniforme sector naar een hoger plan, betrouwbaar (digitaal) waterschap en toekomstbestendig digitaal. Er is brede steun voor de bestuurlijke ambities die zijn opgenomen in de Vaarkaart. Er zijn wel ook zorgen over de ambities en daaraan verbonden tijdlijn. De definitieve versie van de Vaarkaart wordt ter besluitvorming voorgelegd aan de CBCF op 23 november.

Financiële afspraken Omgevingswet

Eerder dit jaar heeft de Eerste Kamer besloten dat de Omgevingswet op 1 januari 2024 in werking treedt. In het voorjaar van 2023 is een geactualiseerd Integraal Financieel Beeld Stelselherziening Omgevingswet uitgebracht. Waarin vanaf 2024 een hogere bijdrage nodig is van de 4 overheden aan het beheer van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en het Informatiepunt Leef Omgeving (IPLO).

De Unie heeft samen met VNG en IPO overeenstemming bereikt met de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) over een verhoging van de beheerbijdragen Omgevingswet. Voor de waterschappen betekent dit dat zij met ingang van 2025 € 0,725 miljoen per jaar meer gaan betalen bovenop de verhoging op grond van de Beheerovereenkomst DSO.

De commissie heeft geadviseerd deze verhoging van de beheerbijdragen Omgevingswet met een positief advies aan de ledenvergadering voor te stellen. Onder de voorwaarde dat de minister expliciet de bestuurlijke afspraak herbevestigt dat bij de volgende financiële evaluatie van de Omgevingswet in 2024 de 10-jaarstermijn van de terugverdientijd van de transitiekosten als essentiële voorwaarde wordt meegenomen.

En verder

In de commissie is verder onder andere akkoord gegaan met de:

  • reactie aan de Tweede Kamer op het wetsvoorstel aanpassing belastingstelsel
  • consultatiereactie wijziging Besluit vervuilingswaarde ingenomen water 2009
  • consultatiereactie op wetsvoorstel tot aanpassing aanbestedingswet 2012
  • voortzetting van de anti-afhaakregeling met marktconformiteitstoets
  • vrijgegeven gegevens van de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel 2023, met de cijfers over het jaar 2022

> Bekijk de volledige agenda en stukken van deze vergadering op iBabs

Nieuwe gegevens over prestaties waterschappen op Waterschapsspiegel.nl

26 september 2023

De waterschappen delen jaarlijks gegevens over hun prestaties en kosten door middel van de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. De gegevens over 2022 staan nu online.



Met Waterschapsspiegel zijn de waterschappen transparant over hun kosten en baten en kunnen ze hun prestaties vergelijken en verbeteren. Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “In maart 2023 zijn er 21 nieuwe waterschapsbesturen gekozen en deze zomer hebben ze allemaal ambitieuze plannen voor de toekomst gepresenteerd. Inzicht in de prestaties van vorig jaar helpt om van elkaar te leren en gezamenlijk te verbeteren. Als transparante overheid delen we deze resultaten zodat ook onze omgeving een beeld krijgt van kansen en aandachtspunten. Zo willen we samen blijven werken aan een veiliger en leefbaarder Nederland.”

Transparante prestaties

Waterschapsspiegel zoomt in op de verschillen tussen de waterschappen. Alle waterschappen leverden hiervoor in het voorjaar van 2023 gegevens aan bij de Unie van Waterschappen over verschillende onderwerpen. Denk hierbij aan prestaties op de waterschapstaken, resultaten op het gebied van maatschappelijk verantwoord handelen, dienstverlening, financiën en doelmatigheid. Alle gegevens zijn openbaar beschikbaar via waterschapsspiegel.nl.

Opvallende uitkomsten

  • Op 249 locaties zijn door de waterschappen meer schadelijke stoffen gemeten in oppervlaktewater in vergelijking met 2021.
  • De waterschappen hebben in de droge zomer van 2022 in totaal tenminste 1,5 miljard m3 water aangevoerd.
  • De waterschappen hebben vorig jaar 162 kilometer primaire waterkering en 83 kilometer regionale waterkering versterkt.
  • De waterschappen hebben voor 99,7% voldaan aan de wateroverlastnormen. De laatste 0,3% is toch nog 10.000 hectare die nog niet aan de norm voldoet. De doelmatigheid van de maatregelen speelt daarbij de belangrijke rol.
  • De waterschappen zijn voor 57% tijdig betrokken bij de meer dan 9.000 watertoetsprocessen, maar in slechts voor 20% is zicht op de uitvoering van de adviezen.

WAVES dashboard en databank

Waar verschillen zichtbaar worden ontstaat de mogelijkheid om van elkaar te leren, dat is de slogan van de bedrijfsvergelijkingen. Om het leren van elkaar gemakkelijk te maken is het online WAVES dashboard ontwikkeld, met het overzicht van de belangrijkste resultaten. Met enkele muisklikken is het daarin mogelijk om waterschappen op verschillende thema’s met elkaar te vergelijken. De bedoeling is om inzichtelijk te maken welke waterschappen mogelijk leerzame lessen te delen hebben, om ieders ambities beter te verwezenlijken. Bekijk de video waarin Waterschapsspiegel en het WAVES dashboard worden uitgelegd.

Waterschappen actief aan de slag met implementatie Woo

11 juli 2023

Waterschappen zijn actief bezig met de implementatie van de Wet open overheid (Woo), maar er is een organisatieontwikkeling nodig om de informatiehuishouding optimaal op orde te krijgen. Dat blijkt uit de resultaten van een onderzoek van de Unie van Waterschappen.

Smartphone en laptop in beeld die door een vrouw wordt bediend.

Waterschappen onderkennen het belang om transparant te kunnen zijn naar de maatschappij en werken daarom ook toe naar werkwijzen die op een toekomstbestendige manier inzicht geven in het verleden. De waterschappen zetten zich dan ook actief in om de Woo goed te implementeren. Bijna alle waterschappen hebben een Woo-contactpersoon, alle waterschappen hebben een Woo-projectleider voor de implementatie en een grote meerderheid heeft een Woo-projectplan. De meeste Woo-verzoeken worden binnen de wettelijke termijn afgehandeld. Het vergt echter extra inspanning om de informatie voldoende toegankelijk en vindbaar voor de burger te presenteren.

Organisatieontwikkeling

Een meerderheid van de waterschappen vindt dat hun informatiehuishouding niet op orde is. De waterschappen werken er hard aan om een transparante overheid te zijn. Het besef dat data van waarde is, leeft onder de waterschappen, maar waterschapsmedewerkers zullen zich in het dagelijks werk continu bewust moeten zijn van het bewaren en openbaar maken van data. Dat is niet van de een op andere dag gerealiseerd. De waterschappen stellen zich dan ook op als een lerende organisatie om mee te kunnen gaan in deze cultuuromslag. De informatiehuishouding op orde hebben helpt waterschappen bij die organisatieontwikkeling.

Burger centraal

Het is voor de waterschappen daarnaast cruciaal dat er gestandaardiseerde en consistente metadata komen die met krachtige zoekmechanismen op een gebruiksvriendelijke manier toegankelijk zijn. Voor de burger is het belangrijk dat dit bij elke overheid op dezelfde wijze gebeurd. De huidige Woo-index is niet voldoende om dat te bereiken. Een landelijke aanpak zou de waterschappen helpen.

Vooruitblik

Door de waterschappen is een sectoraal meerjarenplan voor het op orde brengen van de informatiehuishouding opgesteld. Dit biedt houvast voor waterschappen om te kunnen verbeteren. Daarnaast werkt de Unie van Waterschappen aan een inspiratiemodule om de waterschappen mee te nemen in deze organisatieontwikkeling. Hierbij spelen een verbindend perspectief, leiderschap en ruimte om te experimenteren een belangrijke rol.

> Preadvies digitale informatiehuishouding waterschappen

> Uitkomsten enquête implementatie Woo waterschappen

Motie aangenomen voor meer duidelijkheid nieuwe cyberrichtlijn

Op de laatste dag voor het reces van de Tweede Kamer is er een motie aangenomen die het demissionaire kabinet verzoekt zo snel mogelijk duidelijkheid te geven over de scope en focus over de nieuwe Europese richtlijn voor netwerk- en informatiesystemen.



Kamerlid Evert Jan Slootweg (CDA) diende de motie voor meer duidelijkheid in. De motie gaat concreet over meer duidelijkheid rond de herziening van de Netwerk- en Informatiebeveiligingsrichtlijn (NIB2, ook wel NIS2 genoemd). Het Rijk moet voor deze richtlijn in kaart brengen hoe en wanneer decentrale overheden aan de nieuwe wettelijke verplichtingen voor de beveiliging van netwerk- en informatiesystemen uit deze richtlijn moeten gaan voldoen.

Scope en focus

Daarnaast stelt de NIB2-richtlijn dat nationale autoriteiten strenger moeten handhaven op naleving van de regels en ook eventuele sancties kunnen opleggen. Dit heeft belangrijke (financiële) gevolgen voor de medeoverheden. Omdat er tot op heden nog veel onduidelijk is over de scope en focus van deze regelgeving kunnen provincies, gemeenten en waterschappen op dit moment niet inschatten wat de impact gaat zijn, en ook niet de noodzakelijke voorbereidingen treffen.

Geen stilstand

De NIB2 moet uiterlijk in oktober 2024 geïmplementeerd zijn. Medeoverheden hebben daarom snel duidelijkheid nodig van het Rijk. De Unie van Waterschappen verzoekt de demissionaire regering om geen stilstand te laten ontstaan op dit dossier de komende maanden.

> Bekijk de motie van Slootweg (CDA)

Medeoverheden dringen aan op meer duidelijkheid Rijk over informatieveiligheid

28 juni 2023

Op 29 juni debatteert de Tweede Kamer over online veiligheid. Gemeenten, provincies en waterschappen geven de Kamerleden mee dat er meer duidelijkheid moet komen over de Europese richtlijn voor netwerk- en informatiesystemen (NIB2, ook bekend als NIS2). Ook willen gemeenten concreet weten welke rol het Rijk pakt bij de Nationale Cybersecurity Strategie.



Op 5 april hebben de decentrale overheden deze punten al ingebracht bij de Vaste Kamercommissie Digitale Zaken in de Tweede Kamer. Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitale Zaken) gaf destijds aan snel met duidelijkheid te komen. IPO, VNG en de Unie van Waterschappen hebben die duidelijkheid rond nieuwe cyberrichtlijnen nog niet gekregen.

Duidelijkheid nodig over Europese richtlijn

Op Europees niveau komt er een nieuwe richtlijn voor informatieveiligheid: de NIS2. Met deze richtlijn moeten overheden aan wettelijke verplichtingen voor de beveiliging van hun netwerk- en informatiesystemen gaan voldoen. Iedere lidstaat mag zelf beslissen welke vereisten uit deze richtlijn voor medeoverheden gaan gelden. Welke keuze het kabinet hierin maakt en wat deze keuze precies betekent voor provincies, gemeenten en waterschappen is nog onduidelijk. Omdat de financiële gevolgen voor deze richtlijn groot kunnen zijn, willen de decentrale overheden graag weten waar ze aan toe zijn.

Cybersecurity Strategie

Verder is de minister van Justitie en Veiligheid bezig met de uitrol van de Nationale Cybersecurity Strategie (NLCS). Decentrale overheden willen graag de uitdagingen op dit gebied samen oplossen, maar hebben het Rijk nodig. Er is nog geen manier aangewezen waarop het Rijk en het lokale bestuur samen de acties uit de NLCS gaan bespreken, uitvoeren en bewaken. De decentrale overheden moedigen de minister aan hier snel meer duidelijkheid in te verschaffen.

Staat van Ons Water: ministerie en waterschappen kijken samen vooruit

27 juni 2023

Halverwege juni organiseerde de Unie een webinar over de Staat van Ons Water 2022. Circa 80 bestuurders en secretarissen-directeuren van waterschappen waren aanwezig. Ook Liz van Duin, directeur Waterkwaliteit en Grote Wateren bij het ministerie van Infrastructuur en Water (IenW), en Kaspar Sonnemans, beleidsadviseur bij IenW blikten mee terug en vooruit.



Hoofdpunten

Na een aftrap van Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, loodste Kaspar Sonnemans de aanwezigen door de figuren in de Staat van Ons Water. Over waterbeheer, waterkwaliteit, droogte, water en bodem sturend, de beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater en de financiën.

Afbeelding van een Infographic over opgaven voor de waterkwaliteit. De tekst is te lezen op pagina 54 van de rapportage Staat van Ons Water 2022.
Een infographic uit de rapportage ‘De Staat van Ons Water 2022’

> Bekijk de rapportage ‘Staat van Ons Water 2022’

Waterkwaliteit

Daarna gaf Liz van Duin aanvullend aan dat er de laatste jaren veel meer middelen van het Deltafonds worden uitgegeven aan waterkwaliteit. Ook benoemde Van Duin het Impulsprogramma Kaderrichtlijn Water (KRW). En dat er een dashboard komt om te bekijken waarom de doelen van 2027 zo lastig te behalen zijn. Het dashboard gaat inzicht brengen in de oorzaken en dan kan IenW ook expliciete hulp aanbieden bij het behalen KRW-doelen.

Mestwetgeving en waterkwaliteit

Het ministerie van IenW wil de mestwetgeving afstemmen op de Kaderrichtlijn Water. Hierin zet het ministerie concrete stappen en stuurt voor de zomer nog een brief naar de Tweede Kamer.

Niet afwentelen

Een ander thema dat besproken werd was water en bodem sturend. En dan in het bijzonder het principe van niet afwentelen. Dit betekent niet op de volgende generatie (gewasbeschermingsmiddelen kunnen nog jaren in de grond achterblijven), niet op een andere regio (hoofdwater op een polder en visa versa), en publiek en privaat (bedrijventerreinuitbreiding bijvoorbeeld).

Geen ja, maar

Watergraaf Erik de Ridder vulde hierop aan dat we niet langer “ja, maar” kunnen zeggen in relatie tot water en bodem sturend, maar de consequenties moeten aanvaarden. Waarop Van Duin reageerde dat de principes rond water en bodem sturend niet nieuw zijn, maar we het nu inderdaad echt moeten gaan doen. Op de vraag of waterschappen niet met emissiebeheerplannen moeten gaan werken stelt Van Duin dat de waterschappen emissies in beeld moeten hebben en dat waterschappen gewend zijn om emissies eruit te halen. Daarbij riep Van Duin op dat we de waterkwaliteit niet verbeteren voor Europa of de KRW, maar voor voldoende en gezond water voor mens en natuur. De grootste uitdaging ligt voor 2023 op droogte en waterbeschikbaarheid.

Deltafonds

Vincent Lokin ziet een grote uitdaging voor het ontdekken wat water en bodem sturend echt betekent voor droogte en voor de roofbouw die we de afgelopen jaren hebben gepleegd. Op een vraag over de middelen is Van Duin helder: “Het Deltafonds heeft een stabiel karakter. Er zijn bezuinigingen afgekondigd. Daarbij lijkt het fonds enigszins veilig. In het coalitieakkoord is 811 miljoen extra voor de restauratie van beekdalen, uit het transitiefonds voor stikstof, genoemd. We moeten blij zijn met wat we hebben aan financiën op dit moment.”

Stemhulp

Tot slot heeft Karin Sluis (Voorzitter Commissie RLI advies Goed Water, Goed Geregeld) een column voorgelezen waarin zij stelt dat de stemhulpstelling ‘Aanpassingen aan rioolwaterzuiveringsinstallaties vanwege de KRW mogen niet leiden tot hogere waterschapslasten’ een onzinnige stelling is. Dit is een stelling die is ingezet tijdens de waterschapsverkiezingen. Sluis wijst eropt dat de KRW een wettelijke verplichting is. Of die leidt tot hogere waterschapslasten, dat doet dus niet ter zake. Haar advies aan de waterschappen is: “Beste bestuurders en watercollega’s, wees wijs de komende jaren en besteed aandacht aan uw watertoetsen, uw vergunningen, uw rioolwaterzuiveringsinstallaties én uw stemhulp.”