Plasticvervanger PHA2USE wint Circulair Award 2024

14 maart 2024

Tijdens de Nationale Conferentie Circulaire Economie (NCCE) op 14 maart zijn de Circulair Awards 2024 uitgereikt. In de categorie ‘Public’ is plasticvervanger PHA2USE in de prijzen gevallen. PHA2USE is ontwikkeld door vijf Nederlandse waterschappen, STOWA, Paques Biomaterials en afvalverwerkingsbedrijf HVC Groep.

pha2use-award-ncce2024

PHA2USE

De plasticvervanger PHA2USE wordt omschreven als een natuurlijke plastic-vervanger uit reststromen die wel de voordelen en eigenschappen heeft van plastic, maar niet de nadelen. De werking is als volgt: in afvalwater zitten veel vetzuren. De bacteriën in de demonstratie-installatie ‘vreten zich vol’ met deze vetzuren en zetten het om naar een nieuw materiaal dat plastic kan vervangen. Zoals mensen vet in het lichaam opslaan, slaan deze bacteriën dit materiaal als een energiereserve in hun cel op. Deze stof wordt eruit gehaald (‘gepurificeerd’), waarna er een poeder overblijft. Dit poeder kan worden gebruikt als een natuurlijke plasticvervanger in verschillende toepassingen.

PHA2USE

Caleyda

De merknaam van de natuurlijke plastic-vervanger is Caleyda. Hiermee verwijzen de ontwikkelaars naar het woord ‘caleidoscoop’ en symboliseren hiermee de veelzijdigheid van het product. Caleyda heeft volgens de makers de volgende voordelen:

  • Het heeft dezelfde voordelen en eigenschappen als plastic, maar niet de nadelen.
  • Het wordt gemaakt via natuurlijke processen en kan daarom ook weer eenvoudig in de natuur worden afgebroken. Dus geen microplastic probleem.
  • Het is een hernieuwbare grondstof die onderdeel is van een natuurlijke kringloop. Het wordt dus niet uit aardolie gemaakt.
  • We maken het uit natuurlijke reststromen (zoals zuiveringsslib) en daarom worden geen waardevolle voedingsgewassen of bomen gebruikt.

Samenwerking

De demonstratiefabriek is ontwikkeld en gerealiseerd door een samenwerkingsverband bestaande uit de waterschappen Brabantse Delta, De Dommel, Hollandse Delta, Scheldestromen en Wetterskip Fryslân, kenniscentrum STOWA, technologiebedrijf Paques Biomaterials en duurzaam energie- en afvalbedrijf HVC. Slibverwerking Noord-Brabant (SNB), AquaMinerals, TU Delft en Wetsus (kenniscentrum voor duurzame watertechnologie) steunen het initiatief met verdere kennisontwikkeling.

> Lees meer over PHA2USE

> Lees de nieuwsbriefspecial in het kader van de week van de Circulaire Economie 2024

Netcongestie ook voor waterschappen toenemend probleem

27 februari 2024

Betrouwbare toegang tot het elektriciteitsnet is voor waterschappen cruciaal om hun wettelijke taken te kunnen uitvoeren. Maar netcongestie brengt waterschappen steeds vaker in de problemen. Ook de energietransitie en geopolitieke ontwikkelingen zorgen voor uitdagingen. Op verzoek van zes waterschappen liet Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) daarom het rapport ‘Energievoorziening: beschikbaar, betrouwbaar en betaalbaar (E3B)’ opstellen. De belangrijkste conclusie: de waterschappen moeten hun energievoorziening de komende jaren samen met netbeheerders meer strategisch vormgeven.



De energievoorziening is de afgelopen jaren flink veranderd. Dat raakt ook de waterschappen, blijkt uit het E3B-rapport. Doel was om de impact van deze ontwikkelingen op de primaire taken van het waterschap te onderzoeken. Daarnaast moest het rapport de handelingsperspectieven van de waterschappen in kaart brengen.

Energiegebruik waterschappen

Waterschappen gebruiken elektriciteit met name voor het zuiveren van rioolwater en het droogmalen van polders. Om hun taken goed te kunnen blijven uitvoeren, is de komende vijftien jaar in veel delen van het land twintig tot veertig procent meer elektriciteit nodig. Dit komt vooral door bevolkingsgroei en strengere eisen aan de waterkwaliteit.

Netcongestie

Erik den Hertog, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Bij het recente hoogwater draaiden de gemalen volop om wateroverlast te voorkomen. Sommige waterschappen moesten hierdoor het met de netbeheerders afgesproken elektriciteitsvermogen voor de gemalen overschrijden. Dit leidt nu al tot juridisch getinte brieven van energieleveranciers. Daarnaast komt het steeds vaker voor dat waterschappen geen toestemming krijgen van de netbeheerder voor nieuwe aansluitingen of om hun elektriciteitsaansluiting uit te breiden. Bijvoorbeeld de noodzakelijke uitbouw van rioolwaterzuiveringen.”

Oproep

De Unie van Waterschappen roept netbeheerders op om waterschappen bij calamiteiten uit te sluiten van de verplichting om binnen het afgesproken elektriciteitsvermogen te blijven. Erik den Hertog: “De waterschappen zijn wettelijk verantwoordelijk voor droge voeten en gezuiverd rioolwater. In een situatie van ‘pompen of verzuipen’ of voor het zuiveren van rioolwater mag het geen vraag zijn óf je stroom geleverd krijgt.” Ook pleiten de waterschappen voor voorrang bij noodzakelijke verhogingen van bestaande elektriciteitscontracten en nieuwe aansluitingen voor hun primaire taken.

Innovatieve oplossingen

Waterschappen willen ook bijdragen aan oplossingen. Erik den Hertog: “We willen samen met de netbeheerders actief zoeken naar innovatieve mogelijkheden om netcongestie te verminderen. Zo willen we met netbeheerders kijken of we meer flexibel onze gemalen kunnen aan- en uitzetten om zo onderdeel te worden van de oplossing. Ook verkennen wij de mogelijkheden om rioolwaterzuiveringen in te zetten als smart energy hubs. Daarmee balanceren we vraag en aanbod bij de productie en opslag van de duurzame energie die we zelf opwekken uit rioolslib en met zonnepanelen en windmolens.”

Aanbevelingen

De algemene conclusie van het E3B-rapport is dat de waterschappen per direct nog strategischer aan de slag moeten met hun energievoorziening. De belangrijkste aanbeveling is om de impact te onderzoeken van onder meer netcongestie, het toenemende risico op netuitval, toenemende digitalisering en automatisering en de stijgende energiekosten. In gesprek met netbeheerders en de directe omgeving moeten waterschappen samen op zoek gaan naar innovatieve oplossingen om toekomstige bottlenecks weg te nemen.

> Lees het rapport ‘Energievoorziening: beschikbaar, betrouwbaar en betaalbaar (E3B)’

Unie organiseert debatavond over Verzakkingen en Natte voeten

6 februari 2024

Op maandag 19 februari organiseert de Unie van Waterschappen de Steenwegsessie Verzakkingen en Natte voeten. Funderingsproblematiek treft potentieel 1 miljoen huishoudens. Hoe gaan we daar als overheden mee om? Welke rol past het waterschap? En hoe beperken we de schade door lage grondwaterstanden en juist van wateroverlast richting de toekomst? Over die problematiek gaat de Unie van Waterschappen graag het gesprek aan met waterschapsbestuurders.

gracht met links en rechts grachtenpanden en bomen

Debatavond voor waterschapsbestuurders

Steenwegsessie zijn informele debatavonden voor dagelijks en algemeen bestuursleden van de waterschappen. Ook commissieleden zijn van harte welkom. Met de Steenwegsessies biedt de Unie gelegenheid voor discussie en debat over een actueel thema. Dit keer: funderingsproblematiek.

Debateer mee!

In deze editie van de Steenwegsessie debatteren gasten en aanwezigen onder de leiding van dagvoorzitter Gijs Nillessen over bestuurlijke dilemma’s en keuzes rond funderingsproblematiek en wateroverlast. Bodemdaling- en funderingenspecialst Maarten Kuiper van Aveko de Bondt opent de avond met een korte lezing, waarna drie stellingen de revue passeren. Deze worden ingeleid door sprekers René Vrugt (directeur Bodem, Ruimte en Klimaatadaptatie bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat), deltacommissaris Co Verdaas en Jan Kadijk van de Dutch Geen Building Council.

Praktische informatie

De Steenwegsessie Verzakkingen en Natte voeten vindt plaats bij Museum Speelklok op de Steenweg 6 in Utrecht. De avond begint met een broodjesbuffet vanaf 17.30 uur en om 18.30 uur begint het plenaire debatprogramma.

> Ga naar het aanmeldformulier

Rijk en waterschappen slaan handen ineen rond energie, water en klimaat

1 februari 2024

Op donderdag 1 februari bekrachtigen de Unie van Waterschappen en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een strategisch partnerschap Energie, Water en Klimaat. De samenwerking is onder meer gericht op de reductie van broeikasgassen, energiebesparing, ruimtelijke inpassing van duurzame energie, netcongestie, smart energy hubs, circulaire economie en innovatie.

Erik den Hartog en Sandor Gaastra schudden elkaar de hand

Klimaatneutraal in 2035

Eerder werd al bekend dat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat 12 miljoen euro subsidie verstrekt aan de waterschappen om het rioolwaterzuiveringsproces te verduurzamen. De subsidie bestaat uit 8,6 miljoen euro voor lachgasreductie en 3,4 miljoen euro voor het stimuleren van innovatieve energieprojecten. De nationale doelstelling is om in 2050 volledig klimaatneutraal te zijn, maar de waterschappen hebben in de strategische visie ‘Op weg naar klimaatneutraliteit’ afgesproken dat zij dit al in 2035 willen bereiken.

Uitdagingen vragen om samenwerking

Om het partnerschap te bekrachtigen schudden secretaris-generaal Sandor Gaastra van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en bestuurslid Erik den Hertog van de Unie van Waterschappen elkaar de hand op het podium bij het Waterinnovatiefestival in Utrecht.

“Nederland heeft altijd te maken gehad met de uitdagingen en kansen van het water”, zegt Gaastra. “Eind vorig jaar en begin dit jaar nog, toen de waterstanden piekten op verschillende plekken in Nederland. De waterschappen zijn onmisbaar in de bescherming tegen, maar ook juist voor de innovatieve samenwerking met het water. Ze doen steeds meer naast hun traditionele taken, zoals de kansen en uitdagingen op het gebied van duurzame energie. Denk aan waterstof en aquathermie en het inpassen van alle energie-infrastructuur. Hiervoor stellen we 12 miljoen beschikbaar. De samenwerking tussen waterschappen en de omgeving, met bedrijven, netbeheerders, gemeenten, lokale coöperaties en het Rijk is daarbij cruciaal.”

Den Hertog benadrukt het belang van het partnerschap: “De energietransitie is een grote uitdaging. Leven in onze delta ook. Dat bleek afgelopen kerstperiode nog eens met het hoge water. Waar de opgaven rond water en energie elkaar raken, kunnen we elkaar helpen. Daarom zijn we erg blij met de steeds intensievere samenwerking tussen de waterschappen en het Rijk.”

Innovaties

Op het gebied van klimaat en energie zijn waterschappen innovatief. “Bijvoorbeeld op het gebied van aquathermie”, vertelt Den Hertog. “Water is in potentie een van de belangrijkste en grootste warmtebronnen in Nederland. Samen met Denemarken lopen we bovendien mondiaal voorop met de reductie van lachgas op de rioolwaterzuivering.” Lachgas is een zeer schadelijk broeikasgas, ruim 265 keer zo schadelijk als CO2.

“Meten is weten”, vervolgt de bestuurder. “Weten waarover we het hebben en gerichte maatregelen nemen. Dan weet je wat je doet, en waarom. Er liggen ook kansen rond de productie van waterstof op de rioolwaterzuiveringen om de netcongestie tegen te gaan. De pure zuurstof die hierbij vrijkomt wordt benut in het zuiveringsproces en dat bespaart veel energie. In Zwolle op de rioolwaterzuivering Hessenpoort is de bouw van een elektrolyser voor groene waterstof nu in volle gang: een wereldprimeur.”

Belemmeringen wegnemen

De waterschappen zien verschillende manieren waarop het Rijk de waterschappen zou kunnen helpen. Den Hertog: “Het ministerie zou ons kunnen helpen als we tegen belemmerende wetgeving aanlopen. Zo mogen we niet zomaar de elektriciteit van een windmolenpark naar de elektrolyser op de rioolwaterzuivering brengen. Hiervoor is juridische experimenteerruimte nodig. Daarnaast is voorrang nodig bij netcongestie. Met het recente hoogwater stonden onze wettelijke taken onder druk. Onze gemalen gebruiken veel stroom. In een situatie van ‘pompen of verzuipen’ mag het geen vraag zijn óf je stroom geleverd krijgt.”

> Lees hier het Strategisch Partnerschap Energie, Water en Klimaat

Inbreng commissiedebat netcongestie: toegang tot elektriciteit noodzakelijk voor waterveiligheid

19 januari 2024

Woensdag 24 januari staat het commissiedebat Nieuwe maatregelen netcongestie op de agenda in de Tweede Kamer. De waterschappen hebben hiervoor een aantal aandachtspunten ingebracht. In hun inbreng wijzen ze op het belang van betrouwbare toegang tot het elektriciteitsnet. Dit is cruciaal voor de waterschappen om hun wettelijke taken uit te voeren.

rioolwaterzuivering vanuit de lucht gefotografeerd

Elektriciteit nodig voor waterkwaliteit

Voor het zuiveren van afvalwater en het droogmalen van polders gebruiken de waterschappen voornamelijk elektriciteit. De komende jaren is er juist meer elektriciteit nodig om te voldoen aan de waterkwaliteitseisen vanuit de Kaderrichtlijn Water en de EU-richtlijn Stedelijk Afvalwater.

Netcongestie

Voor de waterschappen betekent netcongestie dat de noodzakelijke vergroting van bestaande aansluitingen niet altijd mogelijk is. De geldt ook voor de aanvraag van nieuwe aansluitingen. Maar alle inzet is nodig om klimaatverandering het hoofd te bieden en Nederland droog en veilig te houden.

Uitbreiding aansluiting

Waterschappen zijn steeds vaker genoodzaakt om het met de netbeheerder overeengekomen vermogen voor de poldergemalen te overschrijden. Dit gebeurde onlangs nog bij de hoogwaterpiek rond kerst. Daarnaast kunnen netbeheerders niet altijd toestemming geven voor de noodzakelijke uitbreiding van de netaansluiting. De waterschappen roepen daarom op: “Sluit de waterschappen bij calamiteiten zoals hoogwater uit van de verplichting de aansluit- en transportovereenkomst na te komen.”

Innovatieve oplossingen

De waterschappen willen samen met de netbeheerders actief zoeken naar innovatieve mogelijkheden om netcongestie te verminderen. Zo worden mogelijkheden verkend om rioolwaterzuiveringen in te zetten als smart energy hubs. Bijvoorbeeld door productie en opslag van duurzame energie en het balanceren van vraag en aanbod. Samen met netbeheerders gaan waterschappen onderzoeken of het mogelijk is om de gemalen meer flexibel aan en uit te zetten, om zo onderdeel te worden van de oplossing.

> Lees de ambities van de waterschappen in de energietransitie

> Lees het standpunt van de waterschappen over duurzame energie

Unie van Waterschappen ondertekent Warmteconvenant EnergieRijk Den Haag

25 oktober 2023

Op 24 oktober ondertekende Vincent Lokin namens de Unie van Waterschappen het Warmteconvenant van EnergieRijk Den Haag. Met deze ondertekening sluit de Unie aan bij het samenwerkingsverband tussen het Rijk, provincie Zuid-Holland, gemeente Den Haag, en diverse (semi-) publieke en private partners dat streeft naar de volledige verduurzaming van de belangrijkste overheidsgebouwen in het centrumgebied van Den Haag.

De ondertekenaars van het het warmteconvenant EnergieRijk Den Haag o het podium bij de ondertekening.

©Rijksvastgoedbedrijf, foto Bas Kijzers

EnergieRijk Den Haag

EnergieRijk Den Haag is gestart vanuit het inzicht dat het verduurzamen van gebouwen vaak slimmer gerealiseerd kan worden als deze gebouw-overstijgend wordt aangepakt in plaats van met de gebruikelijke ‘gebouw voor gebouw’-aanpak. Opgedane kennis en ervaring wordt gedeeld met andere vastgoedbeheerders om zo te zorgen dat overheidsgebouwen in 2040 energieneutraal zijn.

Goed voorbeeld

Vincent Lokin, bestuurslid Unie van Waterschappen: “Als koepelorganisatie van de waterschappen willen wij het goede voorbeeld geven door ons pand op de Koningskade zo duurzaam mogelijk te beheren. Wij als waterschappen voelen als geen ander de gevolgen van klimaatverandering in ons dagelijks werk. Wij zijn eigenlijk de ‘kanarie in de kolenmijn’. Met bijvoorbeeld steeds vaker wateroverlast door extreem weer of juist periodes van droogte.”

De gevel van het Unie kantoor, bij zonnig weer

Verduurzamingsmaatregelen

De Unie gaat tests laten uitvoeren om te bepalen in hoeverre het pand geschikt kan worden gemaakt voor verlaagde temperatuuraanvoer. En bij inkoop, waaronder van meubilair, wordt rekening gehouden met circulariteit. Er wordt ook onderzocht of het Unie-pand, net als het Provinciehuis, mee kan in de ontwikkelingen rond de WKO-ring (Warmte-Koude Opslag). Lokin: “Het weer hebben wij als mens niet in de hand, maar de klimaatverandering kunnen we beïnvloeden. Daarom zijn we extra gemotiveerd om zelf zo duurzaam mogelijk ons werk te doen. Ons aansluiten bij EnergieRijk Den Haag en het Warmteconvenant zijn voor ons dan ook logische stappen.”

Duurzaamheidsambities waterschappen

Lokin: “Waterschappen hebben met elkaar afgesproken te streven naar energieneutraliteit in 2025 en klimaatneutraliteit in 2035. We zetten vol in op energiebesparing én wekken zoveel mogelijk duurzame energie zelf op, bijvoorbeeld uit rioolwater. We werken ook aan het verminderen van de uitstoot van methaan en lachgas op de ruim 300 rioolwaterzuiveringen. Daarnaast faciliteren we waar mogelijk aquathermie – het duurzaam verwarmen en koelen van woningen met water.”

> Meer over EnergieRijk Den Haag

Marktvisie en Inkoopstrategie Duurzaam Baggeren beschikbaar

5 oktober 2023

De Buyer Group Duurzaam Baggeren heeft deze week de Marktvisie en Inkoopstrategie opgeleverd. Het doel is om waterbeheerders te laten zien hoe zij in hun aanbestedingsbeleid kunnen werken aan reductie van broeikasgasemissies en stikstof. De focus ligt op kleinschalig en middelgroot baggerwerk in zoete wateren, in zowel stedelijk als landelijk gebied.

Sloot wordt gebaggerd

Om het watersysteem in Nederland op orde te houden moet er regelmatig gebaggerd worden, maar. dat kost veel energie. Leden van de Buyer Group komen uit de baggerpraktijk en hebben zelf ervaren hoe je klimaatwinst boekt met emissiearm materieel. Deze kennis hebben zij gebundeld in de Marktvisie en Inkoopstrategie.

Klimaatbewust baggerwerk

Het document is opgesteld door 12 regionale waterbeheerders van gemeenten, provincies en waterschappen in nauwe samenwerking met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De strategie maakt duidelijk wat er nu al kan, maar geeft ook een beeld van de ontwikkelingen die de komende jaren nodig zijn voor meer circulair en nog klimaatbewuster baggerwerk. Hiermee kunnen waterbeheerders op weg naar een volledig klimaat neutraal en circulair GWW in 2030.

Samen met marktvertegenwoordigers

Ook de transitiepaden van het traject Klimaatneutrale en Circulaire Infrastructuur zijn erin opgenomen. Het gaat dan om het transitiepad Kustlijnzorg en Vaargeulonderhoud en het transitiepad voor Weg-, Dijk- en Spoormaterieel. Bij het opstellen van de strategie is er intensief contact geweest met de belangrijkste marktvertegenwoordigers, zoals de brancheverenigingen Vereniging van Waterbouwers en Cumela.

> Naar de Marktvisie en Inkoopstrategie

Deelnemen aan de Buyer Group kan nog.
> Meer over de Buyer Group

Waterschappen maken hoge duurzaamheidsambities waar

3 oktober 2023

De waterschappen hebben in 2022 goede stappen gezet op het gebied van duurzaamheid. Zowel het energieverbruik als de klimaatvoetafdruk van waterschappen dalen en de opwek van duurzame energie stijgt. Ook op het gebied van circulariteit en duurzaam opdrachtgeverschap zetten de waterschappen stappen. Dat blijkt uit de publicatie van de Klimaatmonitor Waterschappen.

Een windmolen op het terrein van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard

De Klimaatmonitor Waterschappen brengt ieder jaar de voortgang van de geboekte resultaten voor klimaat en duurzaamheid bij de waterschappen in beeld. Het onderzoek naar de resultaten over 2022 is uitgevoerd door Arcadis, onder begeleiding van enkele waterschappers en met een bijdrage van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB).

Lat nog hoger

Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Als waterschappen zijn we dagelijks bezig om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Het is dan ook logisch dat juist wij de lat nog hoger leggen dan de landelijke ambities om verdergaande klimaatverandering zoveel mogelijk te voorkomen. Wij hopen andere partijen hiermee te inspireren.”

Hoge ambities

Waterschappen streven naar energieneutraliteit in 2025 en klimaatneutraliteit in 2035. Zij werken daarom onder andere aan het verminderen van de uitstoot van methaan en lachgas op rioolwaterzuiveringen. Daarop is een versnelling ingezet. De waterschappen willen in 2050 volledig circulair zijn, met als tussenstap 50 procent reductie van het gebruik van primaire grondstoffen in 2030. Waterschappen willen als opdrachtgevers in 2023 100 procent circulair uitvragen en in 2030 100 procent circulair aanbesteden. Ze hebben de ambitie om in 2030 in de infraprojecten klimaatneutraal en circulair te werken met zo min mogelijk uitstoot van schadelijke emissies uit het ingezette materieel. Er zijn wel zorgen over het realiseren van de doelstellingen, onder meer door overbelasting van het elektriciteitsnet, kostenstijgingen en doordat de wateropgave toeneemt (bijvoorbeeld medicijnresten verwijderen).

Meer duurzame energie

Waterschappen wekken zoveel mogelijk duurzame energie zelf op, bijvoorbeeld uit rioolwater. De totale duurzame opwek is sterk gestegen van 58,5 naar 64,3 procent. Er is met name een sterke toename van windenergie (60 procent) en zonne-energie (54 procent). Waterschappen zetten hiervoor hun eigen terreinen in, of stellen hun terreinen open voor gebruik door derden. De groengasproductie is gestegen van 18,2 naar 19,2 miljoen m3. En tegelijkertijd is de inkoop van aardgas gedaald met 25 procent. De omvang van aquathermie in de eigen opwekking is sterk gestegen (factor 8), maar relatief gezien nog beperkt. De waterschappen zijn hiervoor voornamelijk faciliterend. Aquathermie wordt vooral ingezet voor derden op het terrein van het waterschap.

Klimaatvoetafdruk

Waterschappen zetten vol in op energiebesparing. Zo is het energieverbruik gedaald met 3,5 procent, waarbij vooral de daling van 25 procent van aardgas opvallend is. Na de coronaperiode is er weer een duidelijke stijging van personenvervoer van werknemers van de waterschappen, zowel per auto en het openbaar vervoer als vliegreizen. Wel zijn de afstanden die worden afgelegd in het woon-werkverkeer met de helft gedaald ten opzichte van vóór corona. Met het digitale werken is de verwachting dat deze daling (deels) structureel zal zijn. Driekwart van de waterschappen heeft beleid op het verduurzamen van personenmobiliteit of is dat aan het ontwikkelen. De totale klimaatvoetafdruk (scope 1 en 2) van de waterschappen is verkleind met 1 procent.

Duurzaam opdrachtgeverschap

De waterschappen hebben een gezamenlijke strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap. Daarin staat hoe de waterschappen hun duurzame ambities vertalen naar opdrachten aan de markt. 16 van de 21 waterschappen hebben een team en coördinator Duurzaam Opdrachtgeverschap aangesteld, om de strategie te implementeren. Iets meer dan de helft van de waterschappen (13) heeft concrete inkoopdoelen gesteld op het gebied van duurzaamheid. Waterschappen monitoren en meten de inspanning en resultaten ook steeds vaker.

Circulair materialengebruik

Hoeveel grondstoffen er gebruikt worden, houdt rechtstreeks verband met energieverbruik en klimaatbeleid. Daarom is er een strategie Circulaire Waterschappen opgesteld, die ook bijdraagt aan het voorkomen van verontreiniging van het water. Waterschappen zetten in op het gebruik van minder en duurzamere materialen, zodat minder CO2-uitstoot plaatsvindt. Alle 21 waterschappen geven aan beleid te hebben gevormd rond circulariteit, dat bij 17 waterschappen ook al bestuurlijk is vastgesteld.

Om klimaatneutraal en circulair werken bij infraprojecten te stimuleren is de Unie een traject gestart: Klimaatneutraal & Circulair Assetmanagement en Opdrachtverlening (KCAO). Het doel is om circulair assetmanagement en duurzaam opdrachtgeverschap te vertalen naar de praktijk van de waterschappen.

CO2-besparing

Ongeveer de helft van de waterschappen past CO2-beprijzing toe of heeft dat in voorbereiding. 10 waterschappen zijn gecertificeerd op de CO2-Prestatieladder en 18 waterschappen gebruiken de CO2-Prestatieladder in aanbestedingen. Waterschappen gebruiken tools als DuboCalc en MKI om de milieukosten van ontwerpvarianten van grond-, weg- en waterwerken te berekenen en dit zorgt voor andere, duurzamere keuzes. Bijvoorbeeld door bij het versterken van dijken baggerspecie uit de regio opnieuw te gebruiken, of onderdelen van zuiveringsinstallaties te hergebruiken. Dat is circulair en levert ook CO2-besparing op, omdat er minder transport nodig is.

Waterschapsspiegel

Waterschappen maken bedrijfsdata openbaar voor een transparante bedrijfsvoering en willen van andere waterschappen kunnen leren om de resultaten te verbeteren. Naast de gegevens over duurzaamheid, is een overzicht van de voortgang van het werk van de waterschappen op alle terreinen gepubliceerd in de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. Een overzicht van de belangrijkste indicatoren en cijfers is te vinden in het WAVES-dashboard (Waterschap Analyse- en Verbetersysteem) en de bijbehorende databank.

> Bekijk de Klimaatmonitor Waterschappen 2022
> Bekijk de Bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel
> Bekijk het WAVES-dashboard

WOW-webinars over samenwerking in GWW-projecten

12 september 2023

Er zijn 8 projecten genomineerd voor de WOW-prijs. De prijs die Platform WOW, het landelijke netwerk van weg-, vaarweg- en waterbeheerders, iedere 2 jaar uitreikt aan opschaalbare samenwerkingsprojecten in de GWW-sector. Bij 6 van de projecten zijn waterschappen betrokken. 3 daarvan organiseren een webinar om hun project te presenteren. Benieuwd om welke projecten het gaat?



Riobase

In Riobase werken onderzoekers en studenten van een regionale kennisinstelling, alle Zeeuwse gemeenten, het waterbedrijf en waterschap Scheldestromen samen om het beheer van het rioolsysteem toekomstbestendig te maken. Ze gaan in het webinar in op de achtergronden van het project, vertellen hoe ze met elkaar hebben samengewerkt en laten zien hoe de tijdens Riobase ontwikkelde tool voor rioolbeheerders werkt.

> Aanmelden voor het webinar Riobase op woensdag 13 september van 16:00 – 16:45 uur

Klimaatneutraal en Circulair Assetmanagement en Opdrachtgeverschap (KCAO)

Binnen het KCAO-project werken meer dan 100 waterschapscollega’s aan de vertaling van de landelijke duurzaamheidsambities naar concrete maatregelen en oplossingsrichtingen. Tijdens het webinar hoor je alles over de aanleiding, doelstelling en beoogde resultaten van het KCAO-traject. Daarnaast krijg je een sneak-preview van de resultaten. De handreikingen en adviezen waarmee de doelen voor klimaat en circulariteit worden geconcretiseerd voor 5 waterschapsassets: RWZI’s, gemalen, transportleidingen, waterkeringen en oeverconstructies.

> Aanmelden voor het webinar KCAO donderdag 14 september van 15:00 – 15:45 uur

Versterking Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat

Bij de versterking van de Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat werken de projectpartners, waaronder waterschap Noorderzijlvest, samen aan ‘de duurzaamste dijk van Nederland’. Daarbij focussen ze zich op 4 thema’s: circulariteit, uitstootbeperking, biodiversiteit en ruimtelijke kwaliteit. In dit webinar lichten ze hun project, de opschaalbaarheid ervan, en samenwerking uit.

> Aanmelden voor het webinar versterking Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat vrijdag 15 september 10:45 – 11:30 uur

Nog meer genomineerden

De overige genomineerden presenteren hun samenwerkingsproject binnenkort door middel van een beeldverslag of podcast. Het gaat om:

Vervolg verkiezing

De winnaars worden bekend gemaakt tijdens de landelijke WOW-dag op donderdag 2 november 2023. Er is een juryprijs en een publieksprijs. Op dit moment presenteert Platform WOW de genomineerden in de vorm van een webinar, beeldverslag of podcast. Vanaf dat moment kun je stemmen op een genomineerd project.

> Meer over platform WOW

Klimaatneutrale en Circulaire Infrastructuur (KCI) bij de waterschappen: gewoon doen!

28 juni 2023

Bij toekomstige infraprojecten in heel Nederland spaarzaam omgaan met materialen en energie en werken met schoon en emissieloos materieel. Dat is het doel van de samenwerkingsafspraken die het Rijk, het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen tekenden op 28 juni.



Programma KCAO

Meindert Smallenbroek, directeur Unie van Waterschappen: “Over de ambitie om klimaatneutraal en circulair te werken in onze infraprojecten krijgen we van de waterschappen vooral de vraag: hoe dan? Daarom zijn we als Unie van Waterschappen het programma Klimaatneutraal & Circulair Assetmanagement en Opdrachtverlening (KCAO)-traject gestart rond circulair assetmanagement en duurzaam opdrachtgeverschap. Het doel is om de beleidsdoelstellingen te vertalen naar de praktijk van de waterschappen. En de waterschappen concrete handvatten te geven waarmee ze aan de slag kunnen in de projecten. Het Rijk en de provincies zijn hier ook mee bezig. Het is daarom belangrijk om als overheden gezamenlijk op te trekken in het ontwikkelen van kennis en in het opdoen van ervaring.”

Hogere versnelling

De handtekeningen onder de samenwerking werden symbolisch gezet op een viaduct van de A9. De liggers van dat viaduct zullen worden hergebruikt in nieuwe infrastructuur. Het staat symbool voor de inspanning om het werken aan klimaatneutrale en circulaire infraprojecten gezamenlijk naar een hoger plan te tillen. De komende tijd gaan het Rijk, de provincies en de waterschappen elkaar helpen om de dingen die al gebeuren in de projecten in een hogere versnelling te krijgen.

Duurzame dijkversterking

De waterschappen zijn al volop bezig om samen met hun aannemers klimaatneutraal en circulair te werken. Een voorbeeld dat werd uitgelicht tijdens de bijeenkomst is de dijkversterking Tiel-Waardenburg. Waterschap Rivierenland versterkt bijna twintig kilometer dijk. De dijk wordt verhoogd, er worden bermen aangelegd en damwanden aangebracht. Duurzaamheid heeft expliciet vorm gekregen in het project dat onderdeel uitmaakt van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).

Laadplein

De focus in het project ligt op reductie van energiegebruik en van CO2-uitstoot bij de realisatie van het werk. Er wordt onder meer ingezet op elektrische uitvoering van het werk (zoveel mogelijk emissieloos). De bouwcombinatie maakt gebruik van WattHub in Geldermalsen. Dit laadplein voor vrachtwagens en groot materieel wordt gevoed wordt met lokaal opgewekte wind- en zonne-energie. Het is mede aangelegd met oog op het dijkversterkingsproject.

Steen bijdragen

De samenwerkingsafspraken volgen op initiatieven die afzonderlijk van elkaar al liepen. Zo zijn de waterschappen bijvoorbeeld het programma KCAO gestart, als een van de activiteiten in het ondersteuningsprogramma van de Strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap Waterschappen.

Meindert Smallenbroek: “Door nu de handen ineen te slaan, ligt er een fundament om de inkoopkracht van de publieke opdrachtgevers gericht in te zetten op de verduurzaming van de grond-, weg- en waterbouwsector. Daar dragen de waterschappen graag een grote steen aan bij.”

> De Roadmaps en Samenwerkingsafspraken KCI

> Meer informatie over samenwerken aan klimaatneutrale en circulaire infra (duurzame-infra.nl)