Op 18 mei gaat de Tweede Kamer verder met de plenaire behandeling van het initiatiefwetsvoorstel over geborgde zetels in de waterschapsbesturen.
Op 21 april startte de plenaire behandeling met vragen en opmerkingen van de fracties aan Laura Bromet (Groen Links) en Tjeerd de Groot (D66). Zij zijn de initiatiefnemers van dit wetsvoorstel. Na dat debat was er nog geen duidelijke meerderheid voor of tegen het wetsvoorstel.
Antwoorden
Op 18 mei gaat het debat verder met de antwoorden van Bromet en De Groot op alle vragen en opmerkingen van de 11 sprekers. Ook komt minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat aan het woord.
Vervolg
Na dit vervolgdebat stemt de Tweede Kamer over het wetsvoorstel. Als het wordt aangenomen, gaat het voor verdere behandeling naar de Eerste Kamer. Als de Tweede Kamer het wetsvoorstel verwerpt, gaat het wetsvoorstel niet verder.
Overgangsregeling
De initiatiefnemers hebben overgangsrechtelijke bepalingen toegevoegd aan hun wetsvoorstel. Via een ‘nota van wijziging’ stellen ze voor dat de huidige regels blijven gelden voor de zittende waterschapsbestuurders tot aan hun aftreden. Ook na inwerkingtreding van de wet dus.
Betrek de waterschappen bij een subsidieregeling voor lokale politieke partijen en maak hen onderdeel van het beschikbare budget. Die boodschap geven de waterschappen mee aan de Eerste Kamercommissie Binnenlandse Zaken/Algemene Zaken over de Evaluatiewet Wet financiering politieke partijen. Op 17 mei start de Eerste Kamer de behandeling van dit wetsvoorstel.
Tijdens de wetsbehandeling in de Tweede Kamer bleek dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de subsidie voor lokale partijen niet wil opnemen in de Wet financiering politieke partijen (Wfpp), maar in een nieuwe Wet op de politieke partijen (Wpp). Daarin wordt de positie van lokale politieke partijen betrokken. Ook wordt dan ook onderzocht of subsidie voor lokale partijen mogelijk is.
Meer duidelijkheid
Tijdens het debat hierover vond de Tweede Kamer dat lokale politieke partijen meer duidelijkheid moeten krijgen. Zij moeten niet afhankelijk worden gemaakt van giften van derden. Dit kan leiden tot ongewenste praktijken. De Kamer nam een motie aan waarmee subsidie voor lokale partijen per 1 januari 2024 geregeld moet worden. Het is niet duidelijk of de waterschapspartijen hier ook onder vallen.
Subsidiëring via fondsen
In de evaluatie van de Wet financiering politieke partijen (Wfpp) heeft de Commissie Veling geadviseerd om lokale partijen te subsidiëren. De commissie adviseert om subsidiëring voor partijen die meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen te laten lopen via het Gemeentefonds. Partijen die meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen kunnen het Provinciefonds aanspreken. Voor waterschapspartijen moeten de waterschappen het zelf regelen. Er is immers geen Waterschapsfonds.
Geen gelijk speelveld
De waterschappen vinden dit geen gelijk speelveld. Het zou het vreemd zijn als gemeentelijke en provinciale lokale partijen wel subsidie krijgen en waterschapspartijen niet omdat zij geen Waterschapsfonds hebben.
De ministerraad heeft op 22 april ingestemd met de benoeming van de voorzitter en leden van het Adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers. Dit onafhankelijke college gaat vanaf 28 april advies geven over de arbeidsvoorwaarden van politieke ambtsdragers.
Het college brengt advies uit aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en kan daarnaast rechtstreeks de Eerste en Tweede Kamer adviseren. De instelling van het adviescollege komt voort uit de Wet adviescollege rechtspositie politiek ambtsdragers die sinds 1 januari 2022 geldt.
Arbeidsvoorwaarden
Het college kan adviseren over bestuurders en volksvertegenwoordigers van zowel de landelijke overheid als van decentrale overheden. Daaronder vallen dus onder meer dijkgraven, dagelijks bestuurders en algemeen bestuurders van waterschappen. De adviezen gaan over de arbeidsvoorwaarden van politieke ambtsdragers, zoals het pensioen, de uitkering na aftreden of ontslag, salarissen en onkostenvergoedingen.
Onafhankelijk advies
Het adviescollege geeft onafhankelijk advies. Dat betekent dat de rechtspositie van politieke ambtsdragers niet langer alleen afhankelijk is van de politiek(e kleur) in de Eerste en Tweede Kamer. Het adviescollege zal ook een eigen agenda hebben.
Advies over vergoedingen waterschapsbestuur
Het eerste advies van het adviescollege zal gaan over de vergoedingen voor algemeen bestuursleden van waterschappen en Statenleden van provincies. Met het oog op de waterschapsverkiezingen in 2023 is het belangrijk dat hierover snel duidelijkheid komt, ook voor potentiële kandidaten die zich kandidaat willen stellen.
Leden adviescollege
Voormalig SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan wordt benoemd tot voorzitter van het college. De andere leden zijn:
Ingrid de Bondt (consultant, voormalig dijkgraaf, wethouder en gedeputeerde);
Gerard Groten (onafhankelijk voorzitter bij Pensioenfonds Rail & Openbaar Vervoer);
Mijke Houwerzijl (hoogleraar arbeidsrecht aan Tilburg University);
Hans Vollaard (universitair hoofddocent Utrechtse school voor bestuurs- en organisatiewetenschap, Universiteit van Utrecht);
Johan Zwemmer (advocaat en partner bij DLA Piper, docent en onderzoeker bij de vakgroep Arbeidsrecht, Universiteit van Amsterdam).
Na 6 jaar vicevoorzitter van de Unie van Waterschappen te zijn geweest, heeft Hein Pieper op 8 oktober in de Ledenvergadering afscheid genomen als bestuurslid. Zijn termijn zit erop. Hij blijft dijkgraaf van waterschap Rijn en IJssel.
De aandachtsgebieden van Pieper waren Internationaal (Blue Deal, Dutch Water Authorities, Bureau Brussel) en Innovatie. Zo is hij jarenlang het gezicht geweest van de Waterinnovatieprijs. Ook is hij lid van de EU Mission Board voor klimaatadaptatie en maatschappelijke transformatie.
Blue Deal
Pieper is de initiatiefnemer van de Blue Deal. Dat is het internationale programma van de 21 waterschappen in samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De focus van de Blue Deal ligt op het bieden van hulp en het creëren van kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Maar ook belangrijk is het leren van andere landen om het eigen werk in Nederland te blijven verbeteren.
Wereldwijd waterbeheer
Pieper vindt het samen verantwoordelijkheid nemen voor de toekomst van onze aarde erg belangrijk. Dat zei hij bijvoorbeeld bij de start van de samenwerking tussen Nederlandse waterschappen en Zuid-Afrika in de Blue Deal in 2020. “We proberen elkaar te stimuleren en te verrijken”, zei hij bij die gelegenheid. “Wereldwijd goed waterbeheer voor miljoenen mensen: dat is een heel grote uitdaging, ook gezien de klimaatverandering.”
Vaticaan
Als theoloog was Pieper vereerd dat hij vorig jaar een bezoek mocht brengen aan Het Vaticaan, waar veel belangstelling is voor het Blue Deal-programma. Hij ontmoette in Vaticaanstad kardinaal Peter Kodwo Appiah Turkson, die benadrukte dat goed waterbeheer essentieel is voor het voortbestaan van de mensheid en de planeet.
Vacatures
Met het vertrek van Pieper is er een vacature ontstaan in het bestuur. Binnenkort vertrekken ook Hetty Klavers en Toine Poppelaars. In de ledenvergadering van december wordt een besluit genomen over de opvolging van deze 3 bestuurders.
Op 21 april is in de Tweede Kamer uitgebreid gesproken over het initiatiefwetsvoorstel over geborgde zetels in de waterschapsbesturen. Na het debat was er nog geen duidelijke meerderheid voor of tegen het wetsvoorstel.
11 fracties gaven tijdens het debat hun visie op het wetsvoorstel van Laura Bromet (Groen Links) en Tjeerd de Groot (D66). Omdat een aantal partijen niet meedeed aan het debat kan nog geen balans worden opgemaakt over de haalbaarheid van het wetsvoorstel.
Afschaffen of behouden
Naast indieners GroenLinks en D66 zijn ook PvdA en Partij voor de Dieren voor het afschaffen van de geborgde zetels. De PVV gaf aan te neigen naar afschaffen. De SP deed niet mee aan het debat, maar in hun verkiezingsprogramma staat dat zij voor afschaffen van de geborgde zetels zijn. VVD, CDA, SGP, JA21, ChristenUnie en BBB willen de geborgde zetels behouden.
Vervolgdebat
Na het meireces gaat het debat verder met de antwoorden van Bromet en De Groot op alle vragen en opmerkingen van de 11 sprekers. Ook komt minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat dan aan het woord. Na dit vervolgdebat stemt de Tweede Kamer over het wetsvoorstel. Als het wordt aangenomen gaat het voor verdere behandeling naar de Eerste Kamer. Als de Tweede Kamer het wetsvoorstel verwerpt, gaat het wetsvoorstel niet verder.
Het initiatiefwetsvoorstel van Kamerleden Laura Bromet (GroenLinks) en Tjeerd de Groot (D66) over de geborgde zetels wordt op 21 april plenair behandeld in de Tweede Kamer.
Het wetsvoorstel gaat hiermee, na een rondetafelgesprek en een schriftelijke ronde, de volgende fase in.
Waterschapsverkiezingen
De waterschappen benadrukken dat er vóór de waterschapsverkiezingen van 2023 duidelijkheid moet zijn over het wetsvoorstel.
Meerderheid?
Het wetsvoorstel heeft tot doel om de geborgde zetels af te schaffen. Het is nog onduidelijk of er een meerderheid in de Tweede Kamer is voor het wetsvoorstel.
Er komt een rondetafelgesprek over het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks en D66 om de geborgde zetels van de waterschappen af te schaffen. Op 29 september stelde CDA deze aanpak in de Tweede Kamer voor en werd daarin gesteund door VVD en SGP. Met een rondetafelgesprek willen partijen meer zicht krijgen op de verschillende invalshoeken van een dossier.
De behandeling van het wetsvoorstel op 10 november zal nu naar achteren schuiven omdat eerst het rondetafelgesprek wordt gepland. GroenLinks, PvdD en PvdA gaven aan een rondetafelgesprek prima te vinden, maar wezen wel op mogelijke vertraging van het wetsvoorstel hierdoor. Het CDA en GroenLinks bereiden het rondetafelgesprek nu voor.
Wat zijn geborgde zetels?
Het waterschapsbestuur bestaat voor het grootste deel uit gekozen vertegenwoordigers, die altijd de meerderheid vormen. Daarnaast zit er in het bestuur een aantal benoemde vertegenwoordigers vanuit de landbouw, het bedrijfsleven en natuurorganisaties. Deze benoemde vertegenwoordigers worden ‘geborgde’ of ‘gereserveerde’ zetels genoemd.
Op 12 april stemde de Tweede Kamer in met een wijziging van de Wet financiering politieke partijen (Wfpp). Met deze wijziging wordt een deel van de adviezen van de commissie Veling omgezet in wetgeving. Deze commissie heeft de Wfpp in 2018 geëvalueerd.
De belangrijkste conclusies van commissie Veling waren:
De Wet financiering politieke partijen (Wfpp) vervult een noodzakelijke functie. Zonder financiële steun is het voor partijen niet mogelijk om essentiële functies in de representatieve democratie te vervullen.
Alle politieke partijen – nationaal en lokaal – en hun neveninstellingen moeten transparant zijn over hun inkomsten.
Lokale partijen komen niet in aanmerking voor subsidie op basis van de Wfpp. Dat leidt tot een ongelijkheid die niet langer te verdedigen is.
Aanbeveling: lokale partijen ook subsidie
Op basis van bovenstaande conclusies deed de commissie Veling een aantal aanbevelingen. De belangrijkste daarvan is dat lokale partijen ook in aanmerking moeten komen voor subsidie. De commissie adviseerde om subsidie toe te kennen aan alle deelnemers van de verkiezingen voor de gemeenteraden, Provinciale Staten of waterschapsbesturen die ten minste één zetel halen. Dit geldt voor de lokale partijen én de afdelingen van de landelijke partijen.
Subsidiëring waterschapspartijen
De commissie adviseerde om subsidiëring voor partijen die meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen te laten lopen via het Gemeentefonds. Partijen die meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen kunnen het Provinciefonds aanspreken. De waterschappen moeten de subsidiëring voor waterschapspartijen regelen, omdat er geen Waterschapsfonds is.
Wet op de politieke partijen
Ondanks een lobby van VNG en de Unie van Waterschappen wilde het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de subsidie voor lokale partijen niet opnemen in de Wfpp. Er wordt gewerkt aan een Wet op de politieke partijen (Wpp) waarin de positie van lokale politieke partijen betrokken wordt. Dan wordt ook onderzocht of subsidie voor lokale partijen mogelijk is.
Meer duidelijkheid
De Tweede Kamer gaf tijdens het debat aan dat de lokale politieke partijen meer duidelijkheid moeten krijgen. Het is van belang dat lokale partijen niet afhankelijk worden gemaakt van giften van derden. Dat kan leiden tot ongewenste praktijken.
Onderzoek ondersteuning politieke ambtsdragers
Op 5 april werden een amendement en een motie ingediend waarmee subsidie voor lokale partijen per 1 januari 2024 geregeld moet worden. Het amendement haalde geen meerderheid, de motie wel. Ook een andere voor de waterschappen relevante motie werd aangenomen. Dat betekent dat er een onderzoek komt naar hoe de overheid politieke ambtsdragers beter kan ondersteunen in hun functioneren.
Decentrale politieke partijen
Ook komt er in de Wpp een regeling voor subsidiëring van decentrale politieke partijen. Die regeling sluit aan bij het advies van de commissie Veling. Er moet daarom worden bekeken of de waterschappen daaronder vallen, aangezien ze geen Waterschapsfonds hebben.
Giften
Tijdens het debat is verder gesproken over giften van buitenlandse organisaties aan politieke partijen en een plafondbedrag voor giften.
Het wetsvoorstel gaat nu voor behandeling naar de Eerste Kamer.
Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen op 22 en 23 september werd er veel gesproken over onder meer de verhuurderheffingen en de zorgsalarissen. Maar wie de beschouwingen goed volgde, merkte dat ook het onderwerp ‘water’ aan bod kwam.
Zo was Rob Jetten (D66) blij dat Geert Wilders (PVV) begon over migratie. Want volgens Jetten is klimaatverandering de komende 5 decennia de grootste oorzaak van vluchtelingenstromen en migratiestromen. Veel conflicten in de wereld zijn volgens hem gedreven door klimaatverandering, door een stijgende zeespiegel en door een gebrek aan voedsel en schoon drinkwater. Jetten: “Dus als de heer Wilders wil dat we minder migranten en vluchtelingen naar Europa krijgen, dan zou hij eigenlijk de klimaatkampioen van deze Kamer moeten zijn.”
Investeren in waterkwaliteit
Daarnaast benoemde Jetten het feit dat Nederland niet voldoet aan de richtlijnen van de Europese Unie als het gaat om natuurkwaliteit en waterkwaliteit. Hij pleitte ervoor dat Nederland daar de komende jaren flink in investeert. Waarop Caroline van der Plas (BBB) vroeg ook te investeren in zoetwatervoorziening, water vasthouden in tijden van overvloed, wateroverlast voor burgers beperken en hittestress in de steden tegengaan.
Ruimte voor de Rivier
Ook Geert Wilders zag het belang van goed waterbeheer en toonde zich al een beetje een klimaatkampioen: “Zorg er voor dat we onze dijken en onze duinen verstevigen. Zorg ervoor dat we, zoals we in Limburg en Gelderland al voor een deel hebben gedaan, ruimte geven aan de rivier. Het programma daarvoor heet ook Ruimte voor de Rivier. Als de temperatuur stijgt, moeten we zorgen dat we erop voorbereid zijn.”
Klimaatadaptatie
Joost Eerdmans (JA21) pleitte vooral voor klimaatdaptatie. Hij twijfelt eraan of de doelen van het Akkoord van Parijs wel gehaald worden. “En als het al lukt, is het effect op de wereldtemperatuur nog minimaal. Dus steek geld in de adaptatie aan dat probleem, zoals het verhogen van de dijken en watermanagement.”
Slim bouwen met de natuur
Volgens premier Mark Rutte (VVD) is het echter en-en. Hij vindt dat we én de opwarming van de aarde moeten tegengaan om Nederland te beschermen én ervoor moeten zorgen dat je mét de natuur bouwt. “Niet overal lelijke betonnen dijken waar alle huizen achter verdwijnen, maar slim bouwen mét de natuur zodat je ons land blijft beschermen tegen het water.” Want volgens Rutte is Nederland op dat vlak gewoon nummer 1 in de wereld.
Op 31 maart bracht de Unie van Waterschappen een bezoek aan Rob Jetten, minister van Klimaat en Energie. Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen, en bestuurslid Dirk-Siert Schoonman spraken met hem over de samenwerking op de korte en lange termijn. Ze waren elkaar al bij eerdere bijeenkomsten tegengekomen, maar dit was de officiële kennismaking.
Een actueel onderwerp dat werd besproken is de aardgaslevering van het Russische Gazprom aan de waterschappen. De waterschappen zijn zelf een van de grootste producenten van biogas in Nederland, waardoor ze slechts beperkt afhankelijk zijn van de levering van aardgas. Ongeveer de helft van de waterschappen heeft een contract bij Gazprom die in totaal ongeveer 2% levert van de totale hoeveelheid energie die de waterschappen gebruiken. Deze waterschappen onderzoeken nu de mogelijkheden en effecten van het overgaan op alternatieve leveranciers.
Klimaatakkoord
Een ander onderwerp dat werd besproken met de minister is de bijdrage die de waterschappen leveren aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord. De waterschappen voeren al jaren een ambitieus klimaat- en energiebeleid. Met de productie van groen gas en aquathermie leveren de waterschappen een bijdrage aan de opgaven van het kabinet. Minister Jetten sprak zijn waardering uit voor de ambities van de waterschappen op energiegebied.
Kennismakingsgesprekken
Nu het nieuwe kabinet aan de slag is, wil de Unie van Waterschappen graag kennismaken met nieuwe ministers en staatssecretarissen die een deel van het brede werkterrein van de waterschappen in hun portefeuille hebben. Maar liefst 10 bewindspersonen hebben raakvlakken met het werk van de waterschappen. Eerder maakten de waterschappen al kennis met minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat, minister Christianne van der Wal van Natuur en Stikstof, minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
