Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bereidt een wetswijziging voor die gaat over de belastingen van de waterschappen. Deze wijziging vindt plaats op verzoek van de waterschappen en ligt nu voor ter consultatie.
Met de wetswijziging wordt een aantal urgente knelpunten in het huidige stelsel opgelost. Verder zorgt de wijziging ervoor dat de waterschapsbelasting een aantal belangrijke opgaven waar Nederland voor staat beter kan ondersteunen. Denk aan het klimaat, de circulaire economie en de energietransitie.
Profijtbeginsel
De wijziging van de watersysteemheffing biedt waterschappen onder andere mogelijkheden om het profijtbeginsel beter toe te passen. Dat is het uitgangspunt dat inwoners en bedrijven bijdragen in de kosten van de waterschappen op basis van het profijt dat zij van de voorzieningen van de waterschappen hebben. De gevolgen van de wijziging voor specifieke groepen belastingbetalers verschillen per waterschap. Dat komt omdat gebieden en voorzieningen van waterschap tot waterschap verschillen en de besturen van de waterschappen een zekere ruimte hebben om de kosten te verdelen.
Klimaatneutraal werken
Daarnaast helpt de wetswijziging de waterschappen bij het toewerken naar het klimaatneutraal uitvoeren van al hun werkzaamheden. De wetswijziging biedt de zekerheid die waterschappen nodig hebben dat ze de investeringen die ze hiervoor moeten en willen doen via hun belastingen kunnen bekostigen.
Meten van vervuiling in afvalwater
Tot slot regelt de wetswijziging voor de zuiverings- en verontreinigingsheffing dat de waterschappen geen mens- en milieubelastende stoffen meer hoeven te gebruiken bij laboratoriumanalyses waarmee de vervuiling in het afvalwater wordt gemeten. Deze analyses zijn nodig om de hoogte van de aanslag te bepalen.
Consultatie
Het is tot en met 30 september 2022 mogelijk om te reageren op de wetswijziging. De Unie van Waterschappen reageert namens de 21 waterschappen.
Voor het wetgevingsoverleg Water van de Tweede Kamercommissie Infrastructuur en Waterstaat van 22 november vragen de waterschappen meer aandacht voor klimaatadaptatie. Ook delen ze hun zorgen over de huidige waterkwaliteitsaanpak. Daarnaast vragen de waterschappen de Kamerleden om de minister aan te sporen een besluit te nemen over het belastingstelsel van de waterschappen.
Op 22 november komt de commissie voor Infrastructuur en Waterstaat samen om de wateronderwerpen van de begroting IenW te bespreken.
Meer aandacht en geld nodig voor klimaatadaptatie
De waterschappen vragen allereerst meer aandacht voor klimaatadaptatie. Zij roepen op tot een versnelde aanpak voor klimaatadaptatie en structurele financiering voor het opvangen van de gevolgen van de klimaatverandering. Als die versnelling uitblijft, kan de potentiële schade door wateroverlast, hitte en droogte oplopen tot 174 miljoen euro in 2050.
Zorgen over waterkwaliteitsaanpak
De waterschappen vragen ook aandacht voor de waterkwaliteit. In landbouwgebieden is de kwaliteit van het oppervlaktewater nog onvoldoende om in 2027 de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water te halen. Ook voldoet Nederland niet aan de voorschriften van de Europese Nitraatrichtlijn. De waterschappen zijn daar bezorgd over. Om in 2027 de doelen van de Kaderrichtlijn Water en de Nitraatrichtlijn te halen, is een aanvullend maatregelenpakket nodig.
Meer inzicht in PFAS-lozingen
Ook PFAS heeft invloed op de waterkwaliteit. Uit onderzoek naar PFAS op de rioolwaterzuiveringen blijkt dat er via indirecte lozingen PFAS op de zuiveringen terecht komt. De inzet van de Omgevingsdiensten is nodig om inzicht te krijgen in waar die PFAS vandaag komt. Ook moeten de diensten voorkomen dat PFAS via lozingen op de zuiveringen terecht komt. Ze moeten dus voldoende middelen krijgen om hun taak goed uit te kunnen voeren.
Keuzes nodig over belastingstelsel
Tot slot vragen de waterschappen aandacht voor de aanpassing van het belastingstelsel van de waterschappen. In december 2020 hebben de waterschappen een voorstel voor de aanpassing van dat stelsel aangeboden aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat. Dit voorstel zorgt er onder meer voor dat er voor alle belastingbetalers een gelijkmatige tariefontwikkeling ontstaat. Op één onderdeel van de voorstellen heeft een stakeholder, VNO-NCW, kritiek. Hierdoor loopt het hele proces vertraging op. De waterschappen vragen de minister daarom om keuzes te maken over het vervolgtraject.
Demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat heeft het voorstel voor aanpassing van het belastingstelsel van de waterschappen op 25 februari naar de Tweede Kamer gestuurd, met een korte aanbiedingsbrief.
In de aanbiedingsbrief spreekt de minister waardering uit voor het vele werk dat de Unie van Waterschappen de afgelopen periode, samen met alle betrokken partijen, heeft verzet. Het voorstel is in december door de waterschappen aan de minister aangeboden met de vraag om een voortvarend wetgevingstraject en om vervolgstappen om de bekostiging van het waterbeheer nog toekomstbestendiger te maken. De minister geeft in de brief aan dat voor het grootste deel van deze voorstellen breed draagvlak bestaat, en over een enkel punt nog gesprekken plaatsvinden.
Knelpunten
De waterschappen zorgen voor veilige dijken, niet te veel en niet te weinig water, schoon oppervlaktewater en het zuiveren van rioolwater. Om deze taken te bekostigen, heffen zij belasting. Het huidige belastingstelsel bevat enkele knelpunten. Het voorstel van de waterschappen tot aanpassing van het belastingstelsel lost de meest urgente knelpunten op. Daarnaast zijn enkele mogelijkheden opgenomen die leiden tot een eerlijker en duurzamer belastingstelsel.
